Lưng chừng giữa hai thời: Công nghệ và những nhịp yêu thương

Một tối râm mát giữa đất Hà Nội, trong căn phòng trọ chật hẹp và đơn sơ, tôi bỗng nhớ nhà. Tôi nhớ bà - nhớ giọng nói run run qua sóng điện thoại, nhớ bàn tay đã dần yếu đi nhưng vẫn cặm cụi nhắn tin cho tôi mỗi sớm. Tôi mở Zalo, bấm gọi video. Một cuộc. Rồi hai cuộc. Màn hình vẫn lặng thinh. Mãi tới gần mười phút sau, một dòng tin nhắn hiện lên: “Bà lỡ bấm nhầm nút cháu ơi!”

Chỉ một nút nhấn, mà cách nhau cả một khoảng cách thế hệ.

Chúng tôi đang sống trong cùng một không gian, nhưng nhịp sống lại như thuộc về hai thế giới khác nhau - một bên là tốc độ, một bên là sự chậm rãi. Giữa hai thế hệ, công nghệ như một dòng sông - người trẻ lướt đi như ca nô, người già lội qua như chiếc thuyền gỗ cần chèo chống.

Người bạn già của thế hệ trẻ, vị khách lạ của người đi trước.

Bà tôi đã gần 80 - cái tuổi mà người ta thường quên nhiều hơn nhớ. Nhưng với bà, ký ức về thời “không công nghệ” vẫn còn rõ nét: “Ngày xưa, người ta đâu có điện thoại. Muốn liên lạc với ai thì viết thư, có việc gấp thì nhờ hàng xóm sang gọi hộ. Nhớ ai thì đành chờ…”

Nhắc kỉ niệm về chiếc điện thoại đầu tiên, ánh mắt bà mỉm cười pha chút hoài niệm: “Đó là cái loại “cục gạch” to đùng mà bác con mua cho, chỉ sử dụng nghe gọi cơ bản thôi.” Mãi tới sau này, khi chuyển sang điện thoại cảm ứng, bà tôi mới có thể đọc báo, nghe thời sự, xem thời tiết. Với bà, điện thoại là tình thân, là kỉ niệm nhưng cũng là thứ khiến bà phải kiên trì học từng chút một. Bà luôn giữ bên mình cuốn sổ tay nhỏ màu đen, bà hay gọi đó là “vật bất ly thân” với chi chít mật khẩu Phây-búc, Da-lô, cách lưu ảnh, và cả “cách gọi vi-đi-eo không tắt nhầm cam-mê-ra. Khác hẳn với thế hệ chúng tôi - thế hệ lớn lên cùng công nghệ, coi công nghệ là hơi thở, là phản xạ, là cuộc sống. Tôi không thể ngờ một cú chạm đơn giản đối với tôi lại là cả một hành trình dài đối với bà.

Lưng chừng giữa hai thời

Tôi đã thực hiện một cuộc phỏng vấn nhỏ, hay thân thương hơn là tâm sự với bà, mẹ và em trai tôi - ba thế hệ trong gia đình. Một câu hỏi tưởng như rất đơn giản: “Công nghệ khiến con người gần nhau hơn hay xa nhau hơn?”

Với mẹ tôi, công nghệ giúp mẹ kết nối với bạn bè, người thân, họ hàng khắp nơi. Nhưng cũng chính công nghệ khiến mẹ và tôi ngày càng xa nhau hơn, khi những cuộc trò chuyện thưa dần, nhường chỗ cho màn hình điện thoại im lặng.

Là tín đồ điện thoại, em tôi mỉm cười, đăm chiêu nghĩ: “Có điện thoại cũng tuyệt đấy chứ! Em có thể chơi game, nhắn tin và xem Youtube cả ngày! Còn để gần nhau hơn thì… chắc cũng có. Nhưng em nghĩ không nhiều người dùng nó cho chuyện đó đâu.”

Bà tôi thì cười hiền, giọng run run đầy xúc động, bởi với bà, dù cho công nghệ là thử thách không nhỏ, nhưng đó là cầu nối giúp bà gần gũi hơn với con cháu, được nhìn con qua màn hình, nghe tiếng cháu gọi thân thương, trìu mến.

Còn đối với tôi - người sống ở giữa những thế hệ ấy - lại có một góc nhìn khác: Công nghệ giúp tôi gần mẹ và bà theo cách mới – tin nhắn, ảnh, cuộc gọi video.

Nhưng cũng chính sự dễ dàng đó khiến tôi xao nhãng những lần gặp mặt, quên dần đi những cái ôm, cái nắm tay. Phải chăng khi sống cùng công nghệ, ta cũng đang sống lưng chừng giữa hai thời - nơi một bên là ánh mắt người thân, một bên là màn hình điện thoại?

                                                           Việt Huy và Mẹ. Ảnh: Việt Huy.

Sóng bắt đầu từ…

Càng nghĩ, tôi càng thấy… không cần phải nghĩ.

Không có điện thoại, chắc chắn tôi vẫn có thể yêu thương gia đình mình. Nhưng công nghệ đã mở ra thêm nhiều cách để tôi thể hiện điều đó – một tin nhắn “Con ăn rồi ạ”, một icon cười gửi cho em trai, một cú gọi video khiến bà yên tâm.

Lời trìu mến từ công nghệ

Công nghệ không có lỗi. Đó không chỉ là công cụ. Đó có thể là cây cầu nối căn phòng trọ bé nhỏ của tôi với hiên nhà bà nơi có tiếng gió nhưng cũng có thể là bức tường vô hình ngăn cách hai người chung nhà dần trở nên xa lạ.

Chúng ta không cần bắt ông bà phải biết livestream, cũng không cần bố mẹ phải biết dùng ChatGPT. Chỉ cần ta kiên nhẫn, sẵn sàng: dạy bà cách bấm gọi video, lắng nghe mẹ qua những dòng tin nhắn, cùng em xem một clip và cùng cười.

Chừng đó là đủ để công nghệ trở nên dịu dàng.

Thay lời kết

Một tối râm mát giữa đất Hà Nội, trong căn phòng trọ chật hẹp và đơn sơ, tôi bỗng nhớ nhà. Tôi nhớ bà - nhớ giọng nói run run qua sóng điện thoại, nhớ bàn tay đã dần yếu đi nhưng vẫn cặm cụi nhắn tin cho tôi mỗi sớm. Tôi mở Zalo, bấm gọi video. Một cuộc. Hai? Không, bà đã bắt máy, bà gọi trong tiếng reo mừng sau nhiều lần thao tác chập chững với công nghệ, ánh mắt bà như cảm tạ thứ hình chữ nhật nhỏ xíu trên đôi tay bà: “Gọi được thằng Huy rồi nè!”