Thời kỳ đỉnh cao, Axie Infinity - tựa game do người Việt sáng lập không chỉ thu hút hàng triệu người chơi toàn cầu mà còn mở ra một kỷ nguyên mới: chơi game để kiếm tiền thật. Với cơ chế play to earn, người chơi có thể thu thập token, NFT và quy đổi ra tài sản thật. Cơn sốt lan nhanh từ Philippines đến Mỹ Latinh rồi quay về chính quê nhà Việt Nam, nơi hàng nghìn người coi game là một nghề thực thụ.
Tuy nhiên sau ánh hào quang là cú trượt dài: giá trị token lao dốc, người chơi rút lui, thị trường giảm nhiệt. Từ chỗ là biểu tượng thành công của kinh tế số thời đại blockchain, nhiều dự án tương tự trở thành bài học về bong bóng đầu cơ và sự non trẻ của một thị trường quá mới.
Trong giai đoạn bùng nổ, người hưởng lợi nhiều nhất không phải người chơi thông thường mà là nhà phát triển game, nhà đầu tư sớm và các nhóm cho thuê NFT - những người nắm quyền kiểm soát "tài sản số" trong game. Mô hình "học viện game" từng nổ rộ nhưng phần lớn lợi nhuận đổ về nhóm có vốn, có hiểu biết sớm.
Các startup game blockchain cũng ghi nhận dòng vốn đầu tư mạo hiểm tăng vọt, nhiều dự án gọi vốn hàng triệu USD chỉ với bản demo. Tuy nhiên, khi thị trường đảo chiều, chính các nhà đầu tư và người chơi cá nhân lại là những người gánh chịu rủi ro lớn nhất với tài sản mất giá và hệ sinh thái không còn như kỳ vọng.
Dù mô hình “play to earn” có dấu hiệu chững lại nhưng tinh thần đổi mới và ý tưởng về "sở hữu tài sản trong game" vẫn sống khỏe. Nhiều game mới hiện nay chuyển sang xu hướng "play and earn" hoặc "play to own", giảm kỳ vọng lợi nhuận, tăng tính bền vững và trải nghiệm chơi thực chất.
Quan trọng hơn, làn sóng blockchain trong game đã tạo ra sự thay đổi về tư duy thiết kế game: minh bạch hơn, trao quyền sở hữu tài sản số cho người dùng và gắn kết chặt chẽ với các mô hình kinh tế số như metaverse, NFT sưu tầm và thanh toán tiền số.
Sự sụt giảm của mô hình “play to earn” không chỉ phản ánh rủi ro đầu cơ, mà còn đặt ra câu hỏi về mô hình kinh doanh bền vững trong game blockchain. Nhiều dự án bị chỉ trích vì yếu tố tài chính lấn át yếu tố giải trí, trái với bản chất cốt lõi của game.
Bên cạnh đó, khung pháp lý cho game blockchain vẫn còn là dấu hỏi tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc phân biệt giữa game, tài chính, đầu tư và quản lý tài sản số vẫn là vấn đề pháp lý chưa có lời giải rõ ràng.
Dù Axie Infinity không còn giữ vị trí tiên phong như trước, nhưng dấu ấn mà nó để lại là không thể phủ nhận. Nó cho thấy tiềm năng to lớn của kinh tế số, khi một nhóm startup nhỏ tại Việt Nam có thể tạo ra một sản phẩm có giá trị hàng tỷ USD, thu hút hàng triệu người dùng toàn cầu.
Bài học đặt ra là: muốn phát triển bền vững, kinh tế số phải gắn liền với giá trị thực, có tính minh bạch, phân phối lợi ích công bằng và lấy người dùng làm trung tâm. Đó là hướng đi cần thiết để các mô hình như game blockchain có thể tiếp tục sống sót và phát triển trong tương lai.
Sau “cơn sốt”, thị trường giờ đây đang dần tái cấu trúc. Nhiều nhà phát triển nghiêm túc hơn với sản phẩm, cải thiện gameplay và cơ chế kinh tế. Những “tay chơi” kiên trì vẫn đang xây dựng lại, trong khi lớp người chơi mới bắt đầu quay trở lại với tâm thế cẩn trọng.
“Bong bóng” có thể đã nổ nhưng điều đó không có nghĩa thị trường game blockchain đã chết. Nếu coi đây là một “cuộc thanh lọc”, thì những gì còn lại sẽ là nền tảng cho thế hệ game số tiếp theo - minh bạch hơn, công bằng hơn và bền vững hơn.
Lê Quỳnh
Bình luận (0)
Việt Nam ghi nhận 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt trong quý I/2025 - mức tăng mạnh chưa từng có. Thanh toán số đang dần trở thành thói quen phổ biến từ thành thị đến nông thôn, thay đổi cục diện tiêu dùng.
