Tin giả, video giả – mê cung chưa có lối thoát
Sự phổ biến của mạng xã hội đã khiến tin giả trở thành bài toán nan giải trong suốt nhiều năm qua. Giờ đây, với sự hỗ trợ của công nghệ AI, đặc biệt là các phần mềm “AI tạo sinh”, vấn đề này trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Nhờ khả năng xử lý dữ liệu khổng lồ và tái tạo hình ảnh chân thực, AI có thể tạo ra những nội dung “deepfake” khó phân biệt thật – giả. Những đoạn video, hình ảnh được tạo ra bởi AI có thể khiến người xem tin rằng đó là ghi hình thực tế. Điều này không chỉ gây nhiễu thông tin trong cộng đồng mà còn đặt áp lực rất lớn lên nhà báo trong quá trình kiểm chứng.
Không dừng ở việc “làm cho vui” hay “câu view”, một số tổ chức còn lợi dụng AI để thao túng dư luận, thực hiện các chiến dịch truyền thông chính trị, thậm chí gây ảnh hưởng đến kết quả bầu cử ở nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, các thế lực thù địch cũng không ngừng lợi dụng không gian mạng và AI để chống phá, bóp méo sự thật, gây rối an ninh thông tin.
Trong bối cảnh đó, nhà báo chuyên nghiệp buộc phải “gồng mình” giữa một rừng thông tin sai lệch, đối mặt với nguy cơ mất lợi thế trước các “nhà báo công dân” đưa tin thiếu kiểm chứng, hay vi phạm bản quyền từ nội dung AI tạo ra không rõ nguồn.
AI liệu có thay thế nghề báo?
AI đang tiến xa hơn vai trò trợ lý, từng bước đảm nhiệm những công việc vốn được xem là đặc thù của nhà báo. Từ viết bản tin, soạn tiêu đề, tổng hợp dữ liệu, đến phân tích xu hướng, AI ngày càng chứng minh khả năng sản xuất nội dung nhanh, rẻ và hiệu quả.
Viễn cảnh robot phóng viên ra hiện trường, sử dụng drone ghi hình, kết hợp với AI để tổng hợp và xuất bản tin bài không còn xa vời. Điều này khiến nhiều người lo ngại về tương lai của nghề báo – liệu có bị thay thế?
Thực tế, AI hoàn toàn có thể thu thập, phân tích và xuất bản nội dung theo quy trình khép kín. Trong khi đó, nhân lực tại các tòa soạn phải đối mặt với áp lực tinh giản, dẫn tới nguy cơ mất việc. Tuy nhiên, AI vẫn tồn tại hạn chế: thiếu cảm xúc, không thể phản ánh chiều sâu nhân văn và đạo đức trong tác phẩm.
Do đó, nhà báo vẫn cần giữ vai trò chủ đạo – người kiểm soát, điều phối và khai thác AI như một công cụ, chứ không để AI dẫn dắt ngược lại.
Cần hành lang pháp lý và đạo đức nghề nghiệp rõ ràng
Một trong những câu hỏi đặt ra là: khi AI tạo ra phần nội dung trong tác phẩm báo chí, bản quyền thuộc về ai? Nhà báo, tòa soạn hay phần mềm AI? Ai chịu trách nhiệm khi thông tin sai lệch?
Trên thế giới, một số hãng thông tấn lớn đã ban hành quy định nội bộ về ứng xử với AI trong tác nghiệp. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thực tiễn này chưa phổ biến. Trong khi đó, hệ thống pháp luật hiện hành cũng chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ.
Vì vậy, việc sớm xây dựng hành lang pháp lý, quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp mới và tăng cường đào tạo kỹ năng sử dụng AI một cách có trách nhiệm là yêu cầu cấp thiết. Báo chí phải thích ứng với thời đại, nhưng không được đánh mất bản chất cốt lõi: đưa tin chính xác, trung thực và nhân văn.
Bình luận
0