Quốc hội vừa thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi) với tỷ lệ tán thành đạt 442/445 đại biểu (92,47 %). Đây được xem là động thái mạnh nhằm kiểm soát chặt thị trường hóa chất; không chỉ siết chặt giao dịch và minh bạch hóa thông tin, mà còn đặt ra các tiêu chuẩn cao hơn về môi trường, truy xuất nguồn gốc và năng lực số hóa, tác động trực tiếp đến cả doanh nghiệp sản xuất, phân phối lẫn người tiêu dùng.
Quản lý chặt chẽ giao dịch hóa chất, siết từ khâu mua - bán
Luật Hóa chất (sửa đổi) yêu cầu các tổ chức, cá nhân kinh doanh hóa chất “cần kiểm soát đặc biệt” phải lập phiếu mua ‑ bán gồm thông tin đầy đủ về bên mua, bên bán và dữ liệu giao dịch. Dữ liệu này phải được xác thực và đưa lên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành theo lộ trình do Chính phủ quy định (Điều 11, khoản 4). Người sử dụng hóa chất cũng phải khai báo loại hóa chất và mục đích sử dụng trước khi dùng lần đầu hoặc khi thay đổi mục đích (Điều 15, khoản 2).
Luật mở rộng danh mục hành vi bị nghiêm cấm từ 4 lên 7 loại, bổ sung hành vi như chiếm đoạt, tàng trữ, mua, bán, cầm cố trái phép; làm giả giấy phép; không cung cấp đúng thông tin về hóa chất nguy hiểm và sử dụng chất không rõ nguồn gốc gây hại môi trường hoặc sức khỏe cộng đồng.
Với yêu cầu khắt khe này, các đơn vị nhỏ, kinh doanh tự phát hoặc thiếu hệ thống quản lý sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp tục hoạt động, đặc biệt là ở các lĩnh vực dân dụng, nông nghiệp hoặc gia công thủ công vốn ít tiếp cận công nghệ số. Thị trường vì thế được dự báo sẽ có sự sàng lọc mạnh: doanh nghiệp có năng lực quản lý và tuân thủ quy trình pháp lý sẽ trụ lại, trong khi nhóm không đủ tiêu chuẩn sẽ bị loại dần. Điều này giúp giảm nguy cơ rò rỉ hóa chất độc hại ra cộng đồng nhưng cũng đặt ra áp lực lớn về chi phí đầu tư hệ thống, nhân lực, pháp lý và logistics cho các đơn vị nhỏ và vừa.
Chuyển đổi số và sản xuất xanh trở thành bắt buộc
Luật mới tích hợp nguyên tắc “hóa học xanh” và yêu cầu xây dựng cơ sở dữ liệu hóa chất theo tiêu chuẩn số hóa. Những doanh nghiệp sản xuất, phân phối hóa chất nay phải áp dụng quy trình quản lý từ khâu đầu vào, kiểm tra chất lượng, ghi chép giao dịch đến khâu cảnh báo rủi ro môi trường. Việc ứng dụng hóa đơn điện tử, mã định danh lô hàng và hệ thống truy xuất nguồn gốc trở thành yêu cầu bắt buộc, không còn là lựa chọn.
Dù tạo ra chi phí tuân thủ cao ban đầu, nhưng về lâu dài đây là cơ hội để ngành hóa chất Việt Nam tăng chất lượng, tiếp cận chuỗi cung ứng toàn cầu và đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu ngày càng nghiêm ngặt của quốc tế. Đặc biệt, với các lĩnh vực như thực phẩm, mỹ phẩm, công nghiệp chế biến, việc quản lý hóa chất nghiêm ngặt giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin với đối tác và người tiêu dùng.
Luật Hóa chất (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tái định hình thị trường hóa chất theo hướng minh bạch, an toàn và phát triển xanh. Dù giai đoạn đầu có thể gây xáo trộn và tạo áp lực lớn với nhóm doanh nghiệp nhỏ, nhưng về tổng thể, đây là bước đi cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, hạn chế rủi ro môi trường và nâng tầm ngành hóa chất Việt Nam trong dài hạn. Doanh nghiệp nào thích nghi nhanh với tiêu chuẩn mới, đầu tư vào số hóa và chất lượng, sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt trong tương lai.
Bình luận
0