Tăng tốc đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nghiên cứu đột phá để kiến tạo nền nông nghiệp thông minh

Học viện Nông nghiệp Việt Nam hướng tới trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường

Chiều ngày 21/6, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có buổi làm việc quan trọng với Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhằm trao đổi, định hướng và triển khai các nội dung của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Nghị quyết này đề ra chiến lược phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, được xem là trụ cột để nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo bứt phá trong phát triển bền vững của đất nước.

Cuộc làm việc diễn ra trong không khí cởi mở, thẳng thắn và mang tính thực chất, hướng tới mục tiêu thúc đẩy vai trò và vị thế của Học viện Nông nghiệp Việt Nam trở thành trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Tại đây, các bên đã cùng nhìn nhận những thách thức hiện hữu, đồng thời đề xuất những giải pháp căn cơ về cơ chế, chính sách, nguồn lực và cách thức tổ chức triển khai để tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả khoa học công nghệ phục vụ ngành nông nghiệp.

Phát biểu tại buổi làm việc, GS.TS Nguyễn Thị Lan – Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam – đã cung cấp cái nhìn tổng thể về quy mô đào tạo, năng lực nghiên cứu và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Học viện. Hiện tại, Học viện có 14 khoa, 16 đơn vị chức năng, 23 viện và trung tâm trực thuộc, cùng 2 công ty dịch vụ, 1 bệnh viện thú y, 1 bệnh viện cây trồng và 48 nhóm nghiên cứu mạnh. Đội ngũ nhân sự bao gồm gần 1.300 cán bộ viên chức, trong đó có 90 giáo sư và phó giáo sư, 379 tiến sĩ cùng hơn 100 nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú.

Học viện đang đào tạo khoảng 29.000 sinh viên trình độ đại học, 800 học viên cao học và 100 nghiên cứu sinh, với 43 ngành đại học, 16 ngành thạc sĩ và 16 ngành tiến sĩ. Trong giai đoạn 2015–2025, Học viện đã triển khai 1.187 đề tài khoa học công nghệ, thu được 102 sản phẩm khoa học – công nghệ nổi bật, bao gồm: 25 bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích, 28 tiến bộ kỹ thuật, 3 giống vật nuôi, 46 giống cây trồng được công nhận và đưa vào lưu hành.

Đặc biệt, năm 2025, Học viện được xếp hạng thứ 5 trong bảng xếp hạng SCImago Institutions Rankings đối với các cơ sở nghiên cứu khoa học tại Việt Nam. Học viện đã xây dựng 52 phòng thí nghiệm (trong đó có 6 phòng đạt chuẩn ISO), 82 mô hình khoa học công nghệ thực nghiệm. Trung tâm Nghiên cứu xuất sắc và Đổi mới sáng tạo với 20 phòng nghiên cứu hiện đại đã được hình thành, là nơi hoạt động của các nhóm nghiên cứu mạnh, nghiên cứu tinh hoa và nghiên cứu xuất sắc, hướng tới tạo ra các sản phẩm đột phá phục vụ phát triển nông nghiệp và bảo vệ môi trường.

Học viện cũng đã làm chủ nhiều công nghệ then chốt như: chọn tạo giống cây trồng và vật nuôi bằng sinh học phân tử, nuôi cấy mô, khí canh – thủy canh, công nghệ sản xuất thực phẩm chức năng từ vi tảo, công nghệ cấy truyền phôi tươi, phân li giới tính tinh trùng, sản xuất vaccine và bộ kít chẩn đoán bệnh. Một số sản phẩm tiềm năng có giá trị cao gồm: giống lúa lai, lúa thuần, kít ELISA, giống bò vàng theo hướng chuyên thịt ứng dụng công nghệ Crispr/Cas9, kít phát hiện bệnh dịch tả lợn châu Phi, kháng thể hỗ trợ miễn dịch cho vật nuôi…

GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh, Học viện luôn gắn hoạt động nghiên cứu và đào tạo với thực tiễn sản xuất và nhu cầu của doanh nghiệp. Mô hình “tam giác vàng” giữa nhà khoa học – viện trường – doanh nghiệp – nhà nước được xem là kim chỉ nam trong chiến lược phát triển. Học viện đã ký kết hợp tác với hơn 200 doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến, xuất khẩu và duy trì mối quan hệ với hơn 200 tổ chức quốc tế, tạo nên một mạng lưới kết nối rộng mở và hiệu quả.

Trong khuôn khổ thực hiện Nghị quyết 57, Học viện đã xây dựng 2 đề án lớn gồm hơn 60 nhiệm vụ nghiên cứu, trong đó có 11 dự án ứng dụng và 13 đề tài cơ bản. Các nhiệm vụ này tập trung giải quyết những bài toán lớn của ngành nông nghiệp, hướng tới sản phẩm cuối cùng có khả năng thương mại hóa và chuyển giao cho doanh nghiệp, đồng thời tính toán hiệu quả kinh tế ngay từ khâu đề xuất.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cùng Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã lắng nghe và giải đáp nhiều câu hỏi, kiến nghị của các nhà khoa học, giảng viên Học viện về cơ chế quản lý khoa học, chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, đầu tư hạ tầng, xây dựng trung tâm nghiên cứu trọng điểm.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng nhà khoa học không giàu nhờ học hàm, học vị mà nhờ giá trị kinh tế – xã hội mà nghiên cứu của họ tạo ra. Ông khẳng định, nếu kết quả nghiên cứu không thương mại hóa được, không được doanh nghiệp sử dụng để tạo doanh thu, thì đó chưa phải là thành công. Mục tiêu cuối cùng của nghiên cứu khoa học là đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước và góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao.

Bộ trưởng cũng cho biết, từ nay, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ theo dõi toàn bộ vòng đời nghiên cứu – từ ý tưởng đến khi sản phẩm được ứng dụng thực tiễn. Việc cấp kinh phí nghiên cứu sẽ gắn với hiệu quả đầu ra, giá trị gia tăng cụ thể cho ngành, cho nền kinh tế và xã hội. Bộ đồng thời cam kết đồng hành cùng Học viện để cụ thể hóa các nhiệm vụ nghiên cứu trọng điểm trong năm 2025, đặc biệt là đo lường và đánh giá được mức độ tác động kinh tế từ kết quả nghiên cứu.

Thứ trưởng Hoàng Trung đánh giá cao vai trò đầu tàu của Học viện trong hệ thống các cơ sở đào tạo, nghiên cứu của ngành nông nghiệp. Ông khẳng định Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ hỗ trợ tối đa về cơ chế, nguồn lực, ưu tiên bố trí kinh phí để Học viện tham gia sâu vào các chương trình đổi mới sáng tạo, nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Thứ trưởng cũng đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp hỗ trợ hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời quy hoạch mạng lưới các tổ chức khoa học công nghệ theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Đặc biệt cần đầu tư đồng bộ hạ tầng, trang thiết bị, phòng thí nghiệm trọng điểm đạt chuẩn quốc gia, tạo nền tảng bền vững cho việc tạo ra các sản phẩm đột phá có tính ứng dụng và giá trị thương mại cao.

Buổi làm việc là minh chứng cho sự phối hợp ngày càng chặt chẽ giữa các bộ, ngành trung ương và các cơ sở nghiên cứu – đào tạo, hướng đến mục tiêu phát triển nền nông nghiệp hiện đại, thông minh và bền vững. Với năng lực, uy tín và chiến lược phát triển đúng đắn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đang được kỳ vọng trở thành trung tâm quốc gia hàng đầu về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.