Triển khai phần mềm truy xuất nguồn gốc hàng hóa: “Vũ khí số” chống hàng giả, thực phẩm bẩn

Thông tin được Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long đưa ra tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2025 và tổng kết cao điểm phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì ngày 23/6.

Theo Thứ trưởng, hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa sẽ bắt đầu với một số nhóm hàng trọng điểm và sẽ mở rộng sau giai đoạn thử nghiệm. Nền tảng này cho phép các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng kiểm tra lịch sử sản xuất – lưu thông của hàng hóa từ nơi sản xuất đến điểm bán lẻ.

“Hệ thống không chỉ giúp ngăn chặn hàng giả, gian lận thương mại mà còn là công cụ quan trọng phục vụ hoạch định chính sách và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,” ông Long nhấn mạnh.

Hàng trăm vụ việc bị xử lý mỗi ngày, nhưng vi phạm vẫn phức tạp

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết tình trạng buôn lậu, hàng giả đang gia tăng phức tạp do lợi nhuận cao và sự phát triển nhanh của thương mại điện tử. Lực lượng quản lý thị trường dù đã được giao về địa phương nhưng việc chỉ đạo tại một số nơi còn chậm trễ, thậm chí có biểu hiện tiếp tay cho vi phạm.

Từ đầu năm 2025 đến nay, ngành công an đã khởi tố 124 vụ án với 297 bị can liên quan đến sản xuất, buôn bán hàng giả – trong đó riêng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố 7 vụ với hơn 100 bị can, thu giữ lượng hàng giả trị giá hơn 12.000 tỉ đồng. Cơ quan công an địa phương cũng xử lý hành chính gần 1.000 vụ, thu phạt hơn 15 tỉ đồng.

Hai vụ việc điển hình được phát hiện gần đây liên quan đến hai hệ sinh thái doanh nghiệp là Z Holding và Big Holding, với tổng trị giá hàng giả lần lượt gần 7.000 tỉ và 4.000 tỉ đồng. Các đối tượng bị phát hiện sử dụng phiếu kiểm nghiệm giả, thông đồng với đơn vị kiểm định để hợp thức hóa hồ sơ cấp chứng nhận GMP, gây hậu quả nghiêm trọng cho thị trường và người tiêu dùng.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cũng cho biết trong 6 tháng đầu năm, ngành y tế đã kiểm tra hơn 170.000 cơ sở, xử phạt hơn 20 tỉ đồng với trên 9.000 trường hợp vi phạm. Riêng trong đợt cao điểm, 59 cơ sở sản xuất thực phẩm bị kiểm tra thì có tới 21 cơ sở bị phát hiện vi phạm quy định an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ngành y tế cũng lấy hơn 16.000 mẫu thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm để phân tích – trong đó có một số cơ sở kinh doanh thuốc không rõ nguồn gốc tại Hà Nội bị xử lý. Ngoài ra, Bộ Y tế đang phối hợp với các bộ ngành liên quan để tăng cường giám sát quảng cáo sản phẩm trên nền tảng số, đồng thời đề nghị nghệ sĩ, người nổi tiếng không quảng bá sản phẩm sai phạm.

Về phía Bộ Quốc phòng, Thứ trưởng Nguyễn Hồng Thái cho biết lực lượng quân đội đã bắt giữ hơn 1.400 vụ vi phạm, trong đó có gần 300 vụ liên quan đến ma túy và hơn 600 vụ vận chuyển hàng trái phép.

Chống hàng giả: Không thể thiếu công cụ công nghệ

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cho biết, để kiểm soát tốt chất lượng hàng hóa, đặc biệt là thực phẩm và thuốc chữa bệnh, Bộ Công an đề nghị các bộ, ngành sớm hoàn thiện chính sách, pháp luật, vừa tạo thuận lợi vừa bảo đảm quản lý chặt chẽ.

Ông cũng thông tin, Bộ Công an đang phối hợp với Bộ Công Thương và VNPT xây dựng nền tảng dữ liệu truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Hệ thống sẽ vận hành thử từ cuối năm nay, trước tiên với một số nhóm hàng, giúp ngăn chặn gian lận, hàng giả và hỗ trợ hoạch định chính sách.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Hồng Thái đề nghị tiếp tục thực hiện hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ và Ban Chỉ đạo 389 trong phòng chống buôn lậu, hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ.

Theo ông, các cơ quan cần nâng cao chất lượng văn bản pháp luật, thường xuyên rà soát, sửa đổi để vừa tạo thuận lợi cho sản xuất - kinh doanh, vừa kiểm soát tốt chất lượng hàng hóa, bảo vệ sức khỏe người dân.

Đại diện Bộ Y tế cho biết sẽ phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công Thương để siết chặt quản lý quảng cáo trên môi trường điện tử. Khi phát hiện vi phạm, cần xử lý cả đơn vị quảng cáo lẫn tổ chức, cá nhân thuê quảng cáo sai.

Bộ Y tế cũng đã đề nghị văn nghệ sĩ, người nổi tiếng và cán bộ không tham gia quảng bá sản phẩm vi phạm. Đồng thời, kiến nghị nâng mức xử phạt hành chính để tăng tính răn đe, tương tự như trong lĩnh vực an toàn giao thông.