Kiểm soát hàng giả bằng trí tuệ nhân tạo

Việc bảo vệ người tiêu dùng và xây dựng một môi trường số lành mạnh đang là vấn đề cấp thiết. Phóng viên đã trao đổi với ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, để hiểu rõ hơn về thực trạng và giải pháp.

Ông Huy cho biết, so với buôn bán truyền thống, hành vi vi phạm trên thương mại điện tử (TMĐT) có những điểm đáng lo ngại hơn nhiều. TMĐT cho phép người bán ẩn danh, dùng thông tin giả, giao hàng xuyên tỉnh hoặc điều hành từ nước ngoài, khiến việc kiểm tra, xử lý trở nên cực kỳ khó khăn. Các đối tượng còn tinh vi sử dụng hình ảnh quảng cáo đẹp để bán hàng kém chất lượng, thậm chí tạo website, fanpage "nhái" thương hiệu lớn để lừa đảo.

Đáng báo động, chúng tôi ghi nhận thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi với việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và giả khuôn mặt (deepfake) để mạo danh người nổi tiếng, tạo ra các quảng cáo giả mạo mà rất khó có thể phân biệt. Các đối tượng còn sao chép gần giống các website, fanpage của thương hiệu uy tín, nhằm đánh lừa nhóm người dùng thiếu hiểu biết về công nghệ.

Vậy đâu là "nút thắt" lớn nhất trong việc truy vết và xử lý vi phạm TMĐT hiện nay? Vấn đề nan giải nhất chính là tính ẩn danh và sự phân tán thông tin của người bán. Họ thường sử dụng địa chỉ ảo, số điện thoại không chính chủ, và giao dịch qua nhiều trung gian, khiến việc truy vết trở nên vô cùng khó khăn.

Chúng tôi liên tục khuyến cáo các cá nhân, doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, đặc biệt là Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP về TMĐT. Theo đó, người bán phải đảm bảo minh bạch thông tin, không quảng cáo sai sự thật, không thu thập hay mua bán dữ liệu cá nhân trái phép. Đối với các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe, thông tin quảng cáo càng phải được trình bày trung thực và có căn cứ khoa học rõ ràng.

Từ góc độ quản lý, ông Nguyễn Quang Huy đã chia sẻ tầm nhìn dài hạn cho sự phát triển lành mạnh của TMĐT tại TP.HCM. Theo ông, có 4 định hướng trọng tâm cần được xác định để đảm bảo thương mại điện tử phát triển một cách lành mạnh và bền vững.

Trước tiên, cần hoàn thiện hành lang pháp lý bằng cách rà soát thực tiễn và kiến nghị điều chỉnh, bổ sung các quy định liên quan đến thương mại điện tử (TMĐT), đặc biệt là với các mô hình kinh doanh mới như KOL, KOC. Tiếp theo là nâng cao năng lực giám sát, bằng cách tổ chức đào tạo chuyên sâu, trang bị kỹ năng điều tra số cho lực lượng quản lý thị trường để bắt kịp phương thức hoạt động ngày càng tinh vi của các đối tượng vi phạm.

Song song đó, chúng tôi đề xuất ứng dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) nhằm phát hiện sớm các hành vi rao bán hàng giả và xây dựng kế hoạch kiểm tra hiệu quả hơn. Sự phối hợp từ cộng đồng và vai trò của truyền thông là vô cùng quan trọng: đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức người tiêu dùng, khuyến khích tố giác vi phạm, và xây dựng cơ chế bảo vệ người phản ánh, góp phần tạo nên một môi trường số an toàn, minh bạch.