Đột phá công nghệ tái chế: Khép kín vòng đời pin mặt trời

Chủ động tái chế pin mặt trời – Hướng đi bền vững cho tương lai xanh

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, vấn đề xử lý các tấm pin sau sử dụng đang trở thành mối quan tâm cấp thiết. Lượng pin hư hỏng do thiên tai hoặc hết hạn ngày càng nhiều, trong khi các phương án lưu trữ hay chôn lấp đều bộc lộ nhiều hạn chế: lưu trữ chỉ thích hợp trong thời gian ngắn, còn chôn lấp có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường do chứa kim loại nặng.

Trước yêu cầu cấp bách đó, nhóm nghiên cứu thuộc Viện Công nghệ Quốc tế DNIIT (Đại học Đà Nẵng), cùng các cộng sự, đã phát triển Dự án 5RTech – sáng kiến tiên phong trong xử lý và tái chế pin năng lượng mặt trời.

Dưới sự dẫn dắt của Tiến sĩ Đỗ Thế Cần, giảng viên Trường Đại học Bách khoa – ĐH Đà Nẵng, dự án đã tham gia chương trình ươm tạo tại Khu công nghệ cao Đà Nẵng từ năm 2021. Tại đây, quy trình gồm 5 công đoạn được hình thành và từng bước hoàn thiện. Hệ thống có khả năng phân loại, đánh giá tình trạng pin và tận dụng lại những tấm còn hoạt động tốt cho mục đích sản xuất nông nghiệp.

Những tấm không thể tái sử dụng sẽ được đưa vào quy trình bóc tách hiện đại nhằm thu hồi tối đa vật liệu như khung nhôm, kính, dây dẫn, kim loại và silicon. Phần kính bị vỡ được nghiền và xử lý thành nguyên liệu phục vụ ngành nông nghiệp hoặc xây dựng. Nhờ công nghệ tối ưu, dây chuyền có thể tái chế đến 92% khối lượng pin thải, đồng thời cho phép điều chỉnh linh hoạt theo nhu cầu.

Sau hơn hai năm triển khai cùng với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, hệ thống đã hoàn thiện và đặt tại quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng. Đây không chỉ là bước tiến về công nghệ môi trường mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc phát triển kinh tế tuần hoàn, hướng đến nền công nghiệp xanh và bền vững.

5RTech – Bước tiến công nghệ xanh hướng ra thị trường toàn cầu

Trong bối cảnh thế giới ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững, việc xử lý pin năng lượng mặt trời sau sử dụng đang là một thách thức lớn. Các công nghệ hiện có trên thế giới thường sử dụng nhiệt để bóc tách vật liệu, gây tác động tiêu cực đến môi trường, hoặc nếu không gây ô nhiễm thì lại đòi hỏi chi phí đầu tư rất cao. Trước thực trạng đó, Dự án 5RTech đã chọn một hướng đi khác biệt: phát triển công nghệ tái chế cơ học – tiết kiệm, thân thiện môi trường và mang tính ứng dụng cao.

Không dùng đến nhiệt lượng lớn trong quy trình xử lý, công nghệ của 5RTech sử dụng cơ học để tách rời các thành phần của tấm pin, nhờ đó giảm đáng kể chi phí và hạn chế phát thải. Đây là hướng đi mới, phù hợp với các tiêu chí của mô hình kinh tế tuần hoàn, đồng thời mở ra tiềm năng xuất khẩu công nghệ xanh do người Việt phát triển.

Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Thành Nhân (Viện Công nghệ Quốc tế DNIIT), đồng hành cùng dự án, khẳng định: “Chúng tôi đã chứng minh rằng có thể tái chế pin mặt trời mà không gây ô nhiễm và còn thu hồi được giá trị từ vật liệu tái sử dụng. Đây là một minh chứng cho năng lực làm chủ công nghệ của người Việt”.

Với nền tảng R&D vững chắc và hệ thống dây chuyền hoàn thiện, 5RTech không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa trong tương lai gần – khi lượng pin thải dự báo sẽ tăng nhanh – mà còn sẵn sàng mở rộng ra thị trường quốc tế. Hiện tại, nguồn pin phế thải toàn cầu đang ở mức rất lớn, và công nghệ của 5RTech đang nhận được sự quan tâm từ nhiều quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản với ba đối tác đã bước đầu đề xuất hợp tác.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp trong nước cũng đã ký kết tìm hiểu, tiếp nhận công nghệ để triển khai thực tế. Đơn vị đang tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết để gia nhập khu nghiên cứu và phát triển (R&D zone) tại Khu công nghệ cao Đà Nẵng – nơi hội tụ các dự án đổi mới sáng tạo hàng đầu.

Đặc biệt, 5RTech là đại diện duy nhất của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng sạch tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Đầu tư Hoa Kỳ 2025 (SelectUSA Investment Summit). Đây là cơ hội lớn để kết nối với các nhà đầu tư quốc tế, đồng thời mở rộng hợp tác khoa học và chuyển giao công nghệ ra thị trường thế giới.

Chia sẻ sau chuyến đi, Tiến sĩ Đỗ Thế Cần nhấn mạnh: “Chúng tôi không chỉ mang công nghệ ra quốc tế, mà còn học hỏi cách làm R&D bài bản và chuyên nghiệp, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và định vị thương hiệu Việt trên bản đồ công nghệ xanh toàn cầu”.