“AI Hiring Freeze” – Khi AI trở thành tiêu chí tuyển dụng mới

AI: Xu hướng tất yếu của chiến lược nhân sự hiện đại

“AI Hiring Freeze” – khái niệm từng được thảo luận trong các báo cáo chiến lược nhân sự – nay đã dần trở thành thực tế. Không ít doanh nghiệp ngừng tuyển dụng một số vị trí bởi AI có thể thay thế chúng nhanh hơn, rẻ hơn và hiệu quả hơn.

Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM)

Theo anh Taddy Trương – CEO BenKon, AI không phải là mối đe dọa mà là “trợ lý vô hình” hỗ trợ tối đa cho con người. Nhận định này cũng được củng cố bởi mô hình TAM (Technology Acceptance Model) – lý thuyết kinh điển trong phân tích hành vi người dùng công nghệ, cho thấy: người dùng sẵn sàng tiếp nhận công nghệ khi họ nhận thấy tính hữu ích và dễ sử dụng của nó.

Trong khi người lao động còn do dự, doanh nghiệp lại nhanh chóng đánh giá cao AI bởi khả năng tăng năng suất, tối ưu vận hành và giảm chi phí nhân sự – điều đặc biệt cần thiết trong bối cảnh kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn hậu đại dịch.

Ngành nghề nào chịu ảnh hưởng mạnh nhất từ AI?

Số liệu mới nhất cho thấy, nhóm ngành sản xuất, giáo dục và khoa học công nghệ hiện dẫn đầu tỷ lệ ứng dụng AI. Y tế (40,5%), vận tải (30,8%) và năng lượng (30,6%) cũng ghi nhận mức ứng dụng cao. Tuy nhiên, phần lớn các ngành còn lại chỉ mới bước vào giai đoạn đầu của chuyển đổi số.

Dự báo trong 5 năm tới, các lĩnh vực tài chính (43,4%), giáo dục (42,1%) và y tế (35,7%) sẽ bứt tốc mạnh nhờ AI. Ngược lại, ngành công nghiệp sản xuất, bán lẻ và năng lượng được cảnh báo có thể rơi vào suy thoái về mặt việc làm nếu không có chiến lược thích nghi kịp thời.

Về kỹ năng, nhóm nghề liên quan đến bán hàng (49%), quản lý dự án (38,3%) và phân tích dữ liệu (36,7%) đang đối mặt với nguy cơ bị thay thế cao nhất. Trong khi đó, những năng lực khó thay thế như an ninh mạng, thiết kế UI/UX và truyền thông tiếp tục duy trì vị trí vững chắc trên thị trường nhân lực.

Tuyển người biết dùng AI, không tuyển người “ngại” công nghệ

Taddy Trương nhận định: “Doanh nghiệp không đóng băng vì không cần người, mà vì họ cần người làm việc được với AI”. Trong kỷ nguyên mới, việc tuyển dụng không chỉ tìm người giỏi chuyên môn, mà là tìm người biết vận dụng AI để tăng hiệu quả công việc.

Dashboard số liệu cho thấy, tỷ lệ ứng dụng AI giữa các doanh nghiệp nhỏ (34,2%), vừa (32,6%) và lớn (33,2%) không có sự chênh lệch quá lớn – điều chứng minh rằng AI không còn là đặc quyền của “ông lớn”, mà đã trở thành công cụ phổ biến cho mọi quy mô doanh nghiệp.

Từ góc nhìn vĩ mô, AI đang tái cấu trúc giá trị nghề nghiệp. Người biết dùng AI sẽ có cơ hội thăng tiến nhanh hơn. Ngược lại, nếu không thích nghi, nguy cơ bị đào thải là điều khó tránh khỏi.

Thị trường đang thay đổi – bạn đã sẵn sàng thay đổi chưa?

Tại Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đức – nơi robot hóa đã phổ biến trong sản xuất – nhiều công việc tay chân đã biến mất. Việt Nam dù chưa đến mức đó, nhưng xu hướng này đang tiến rất nhanh, đặc biệt trong khối văn phòng và dịch vụ.

Câu nói “AI không lấy đi việc của bạn, nhưng người biết dùng AI sẽ làm tốt hơn bạn và giành lấy vị trí đó” không còn là cảnh báo viễn tưởng, mà là một thực tế thị trường.

Trong kỷ nguyên AI, thị trường lao động đang mở ra cơ hội công bằng cho tất cả – nhưng chỉ những người sẵn sàng học, sẵn sàng thay đổi mới có thể nắm bắt.