Theo Thạc sĩ Phan Văn Tú – Chủ nhiệm Bộ môn Báo chí, Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG TP Hồ Chí Minh), hiện có không ít cán bộ, phóng viên và công chức đang có xu hướng “thần thánh hóa” AI, coi đây là công cụ có thể thay thế hoàn toàn con người trong tác nghiệp và thực hiện nhiệm vụ công vụ. Thực tế, việc lạm dụng công nghệ này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thông tin và dữ liệu, mà còn khiến người dùng bị lệ thuộc và mất dần năng lực xử lý, tư duy độc lập.
Đặc biệt trong lĩnh vực báo chí – truyền thông, AI là “con dao hai lưỡi”. Thạc sĩ Phan Văn Tú cảnh báo, nếu không kiểm soát tốt, AI có thể dẫn tới việc suy giảm tính chính xác, kiểm chứng và đạo đức nghề nghiệp. Các vụ tấn công mạng gần đây nhắm vào một số cơ quan báo chí lớn tại Việt Nam là lời nhắc nhở rõ ràng về những rủi ro tiềm ẩn khi AI bị khai thác sai mục đích hoặc không có biện pháp phòng vệ hiệu quả.
Ứng dụng có chọn lọc và nâng cao năng lực “kháng thể số”
Trong bối cảnh đấu tranh phản bác thông tin sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng, báo chí được xác định là lực lượng tiên phong. Việc triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số” – phổ cập kiến thức AI cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang – là một trong những hành động cụ thể nhằm xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân trong môi trường số.
Đại tá, TS Trần Ngọc Anh – nguyên Chỉ huy trưởng Trung tâm 286, Bộ Tư lệnh 86 – cho biết, bên cạnh những nguy cơ, chính AI cũng có thể được sử dụng như công cụ phản công hiệu quả. Các phần mềm nhận diện hình ảnh, giọng nói và phát hiện nội dung giả mạo có thể giúp lực lượng chức năng bóc tách, xử lý tin giả nhanh chóng. Điều này đã từng được ứng dụng hiệu quả trong giai đoạn dịch COVID-19 và nhiều sự kiện chính trị quan trọng gần đây.
Tuy nhiên, để làm được điều đó, AI cần được nhìn nhận là công cụ hỗ trợ, không phải là trung tâm của mọi giải pháp. Người dùng cần được tập huấn bài bản về kỹ năng nhận diện tin giả, đảm bảo an toàn thông tin cá nhân và khai thác AI một cách thông minh, hiệu quả – thay vì sử dụng một cách tùy tiện, cảm tính.
Định hướng chính sách và xây dựng hành lang pháp lý
Để sử dụng hiệu quả AI trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ chính sách pháp luật đến triển khai cụ thể. Trung tướng, PGS, TS Nguyễn Đức Hải – nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Quốc phòng – đề xuất cần đầu tư phát triển hạ tầng số gắn với các chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao về AI, trong cả khu vực công lẫn tư nhân. Ông nhấn mạnh, để AI không trở thành "vùng trũng" trong chiến lược phát triển quốc gia, cần có những đột phá về chính sách.
Trong khi chờ đợi hệ thống hành lang pháp lý được hoàn thiện, các cơ quan chức năng cần tăng cường năng lực phòng ngừa và phản ứng nhanh trước các hành vi lợi dụng AI để xuyên tạc, chống phá trên không gian mạng. Một mặt, điều này đòi hỏi đầu tư vào hạ tầng công nghệ và nhân lực chuyên sâu; mặt khác, cần nâng cao năng lực thông tin – truyền thông, giáo dục công chúng nhận diện và phân biệt tin thật – giả.
Thúc đẩy mô hình ứng dụng tích cực trong cộng đồng
Phong trào “Bình dân học vụ số” không chỉ dừng lại ở đào tạo kỹ năng mà còn là một đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn nhằm củng cố tinh thần chủ động, tự vệ và làm chủ công nghệ của toàn xã hội. Các mô hình sáng tạo, ứng dụng AI hiệu quả cần được thống kê, đánh giá, tôn vinh và phổ biến rộng rãi.
Mục tiêu là từng bước hình thành mạng lưới cộng đồng có năng lực số tốt – từ cán bộ công chức, đến người dân, nhà báo và các lực lượng chuyên trách – có thể đồng thời tiếp cận công nghệ mới và chủ động tham gia vào quá trình giữ gìn an ninh thông tin quốc gia.
Trong bối cảnh AI ngày càng len lỏi sâu vào đời sống, đây là thời điểm cần thiết để chuyển từ tâm thế háo hức, tò mò sang tư duy chủ động, có trách nhiệm, góp phần thúc đẩy ứng dụng AI đúng hướng, hiệu quả và vì lợi ích chung.
Bình luận
0