Tại TP.HCM, hơn 1.000 cán bộ ngành Tòa án đã tham dự chương trình tập huấn “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác tòa án” do Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo ABAII phối hợp cùng Hiệp hội Blockchain Việt Nam tổ chức. Đây là một bước đi cụ thể nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong hệ thống tư pháp.
AI – động lực cho nền tư pháp số
Phát biểu khai mạc, ông Lê Thanh Phong – Chánh án TAND TP.HCM khẳng định chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, đã và đang được Đảng, Nhà nước triển khai mạnh mẽ trong ngành Tòa án. Trong đó, AI được kỳ vọng sẽ tạo ra những thay đổi đột phá, từ nâng cao hiệu quả xử lý hồ sơ, hỗ trợ ra quyết định, đến cải thiện khả năng tiếp cận công lý.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo: “Ứng dụng AI nếu không cẩn trọng sẽ dẫn đến lệ thuộc, làm suy giảm vai trò chuyên môn của con người. AI cần được hiểu là công cụ, không phải là người thay thế.”
Ông Lê Thanh Phong, Chánh án TAND TP.HCM.
Đáng chú ý, Luật Tương trợ tư pháp về dân sự đang được Quốc hội xem xét – sẽ tạo điều kiện cho hệ thống Tòa án tăng cường sử dụng công nghệ hiện đại, trong đó có AI, vào quá trình thu thập chứng cứ và xét xử.
AI – từ công cụ thành phần không thể thiếu
Ông Đào Trung Thành – Phó Viện trưởng ABAII, dẫn nghiên cứu của LawGeex cho biết: các hệ thống AI hiện đại đạt độ chính xác tới 94% khi rà soát văn bản pháp lý – vượt qua mức trung bình 85% của luật sư, và cao hơn nhiều so với mức thấp nhất chỉ 67%.
Ông cũng đưa ra các ví dụ như ROSS Intelligence, Casetext – những nền tảng đang được sử dụng rộng rãi tại Mỹ để tra cứu án lệ và hỗ trợ soạn thảo văn bản, giúp giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm thời gian.
Ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện ABAII.
Theo số liệu từ Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ, tỷ lệ công ty luật tại Mỹ áp dụng AI đã tăng từ 11% (2023) lên 30% (2024), đặc biệt phổ biến trong các hãng luật lớn.
“Chúng ta cần tiếp cận AI bằng tư duy hệ thống: xây dựng hạ tầng quản trị hiệu quả, triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương”, ông Trần Việt Hùng – nguyên Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, cố vấn cấp cao VBA – nhấn mạnh.
“Human in the Loop”: Con người vẫn là trung tâm
Một nguyên tắc cốt lõi được các chuyên gia đồng thuận là “Human in the Loop” – con người phải tham gia trực tiếp vào những bước then chốt, đặc biệt ở các khâu yêu cầu đánh giá pháp lý, phán đoán tinh tế, và chịu trách nhiệm cuối cùng.
“AI không thể thay thế sự công tâm, bản lĩnh nghề nghiệp và khả năng thấu cảm của người thẩm phán trong các vụ án phức tạp”, ông Thành nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Đỗ Văn Minh – Giám đốc Quan hệ khách hàng Viện ABAII khu vực phía Nam – đề xuất mô hình "Prompt – Chat – Tool – Flow" giúp các cán bộ tư pháp sử dụng AI như ChatGPT hiệu quả hơn thông qua kỹ năng đặt lệnh (prompting) chính xác.
Từ tiềm năng đến thực tế: cần hạ tầng và con người
Dù kỳ vọng vào AI là rất lớn, nhưng các đại biểu dự tập huấn đều thừa nhận: thách thức lớn nhất nằm ở hạ tầng công nghệ và chất lượng nhân sự. Để AI thực sự phát huy vai trò trong ngành tư pháp, cần có sự đầu tư bài bản vào hệ thống quản lý dữ liệu, bảo mật thông tin, đồng thời tăng cường đào tạo chuyên môn cho đội ngũ cán bộ.
AI có thể hỗ trợ ngành Tòa án “nâng tầm” về hiệu quả và minh bạch, nhưng chỉ khi được triển khai một cách an toàn, có kiểm soát, với nguyên tắc xuyên suốt: công nghệ là công cụ – con người là chủ thể.
Bình luận (0)
Hơn 1/3 doanh nghiệp Hàn Quốc đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động sản xuất – kinh doanh, trong đó doanh nghiệp nhỏ đang dần bứt phá, nhưng rào cản về nhân lực, hạ tầng và chi phí đầu tư vẫn là vấn đề nổi cộm.
