Phân Bón Nga: Mối "Nghiện" Bất Ngờ Của Châu Âu
Bất chấp hàng loạt gói trừng phạt năng lượng sâu rộng nhằm vào Nga kể từ tháng 2 năm 2022, dữ liệu cho thấy nhập khẩu phân bón của EU từ Nga đã tăng vọt. Trong năm 2024, lượng phân bón nhập khẩu từ Nga vào EU đã tăng hơn 33%, đạt xấp xỉ 2 tỷ USD. Nga hiện là một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu phân bón hàng đầu thế giới, đặc biệt là phân bón gốc nitơ – những dưỡng chất không thể thiếu cho cây trồng và có vai trò sống còn trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu.
Sự phụ thuộc này có nguyên nhân sâu xa. Nga sở hữu nguồn khí đốt tự nhiên dồi dào và giá rẻ – nguyên liệu đầu vào chủ chốt cho quy trình sản xuất phân bón gốc nitơ. Điều này cho phép các nhà sản xuất Nga bán sản phẩm với giá thành cạnh tranh hơn nhiều so với các đối thủ châu Âu. Trong khi các nhà sản xuất phân bón tại EU phải đối mặt với chi phí năng lượng tăng cao do cuộc xung đột ở Ukraine, nhiều nhà máy đã phải cắt giảm sản lượng hoặc ngừng hoạt động, khiến họ mất thị phần vào tay Nga và gặp khó khăn trong cạnh tranh. Các nhà sản xuất phân bón châu Âu đã nhiều lần lên tiếng phản đối việc Nga "bán phá giá" phân bón, gây áp lực lớn lên ngành công nghiệp nội khối.
Trước thực trạng này, EU đang tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào phân bón Nga. Vào ngày 22 tháng 5 năm 2025, Nghị viện châu Âu (EP) đã thông qua đề xuất của Ủy ban châu Âu về việc áp thuế đối với phân bón nhập khẩu từ Nga và Belarus. Các biện pháp này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2025.
Theo kế hoạch được thông qua, mức thuế này sẽ tăng dần từ mức 6,5% ban đầu, cộng thêm khoản phụ phí từ 40 đến 45 Euro/tấn cho giai đoạn 2025-2026. Mức thuế này sẽ tiếp tục tăng lên 430 Euro/tấn vào năm 2028, mà theo ước tính của một số nhà phân tích, có thể tương đương với mức thuế lên tới 100% so với giá trị hiện tại của sản phẩm.
Mục tiêu của việc tăng thuế là khuyến khích EU đa dạng hóa nguồn cung cấp phân bón từ các quốc gia khác như Trung Quốc, Oman, Morocco, Canada hoặc Hoa Kỳ, đồng thời thúc đẩy việc sử dụng phân bón hữu cơ bền vững hơn. Các đại diện ngành công nghiệp phân bón châu Âu ủng hộ kế hoạch này, nhưng các hiệp hội nông dân lại bày tỏ quan ngại sâu sắc về khả năng đáp ứng nguồn cung thay thế và nguy cơ tăng chi phí sản xuất, điều này có thể dẫn đến giá lương thực tăng cao trong bối cảnh lạm phát vẫn là một thách thức.
Trong khi phân bón trở thành một điểm nóng mới, EU đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc giảm nhập khẩu dầu mỏ và khí đốt từ Nga. Kể từ năm 2021, EU đã giảm tỷ lệ nhập khẩu dầu từ Nga từ 26% xuống chỉ còn khoảng 3%, và khí đốt từ 45% xuống còn khoảng 14-18% trong năm 2024. Dù vậy, EU vẫn phải chi một khoản tiền không nhỏ, ước tính khoảng 21,9 tỷ Euro trong năm 2024, để mua nhiên liệu hóa thạch từ Nga.
Hiện tại, EU đang đối mặt với những thách thức cuối cùng trong việc hoàn toàn đoạn tuyệt với năng lượng Nga. Một số quốc gia thành viên như Pháp và Bỉ vẫn là những khách hàng lớn của khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Nga. Ủy ban châu Âu đang xem xét đề xuất chấm dứt hoàn toàn hoạt động nhập khẩu khí đốt đường ống và LNG của Nga vào cuối năm 2027.
Đồng thời, Hoa Kỳ cũng đang gia tăng áp lực với một dự luật trừng phạt mới. Dự luật này, được đề xuất bởi Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, có thể áp mức thuế lên tới 500% đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ từ các quốc gia tiếp tục mua dầu mỏ, sản phẩm dầu mỏ, khí đốt tự nhiên hoặc uranium từ Nga. Tuy nhiên, cựu Tổng thống Donald Trump, người đã thể hiện sự ủng hộ với dự luật này, gần đây đã đề nghị Thượng viện hoãn bỏ phiếu, cho rằng ông không muốn "làm hỏng" cơ hội đạt được thỏa thuận hòa bình nếu đang trong quá trình đàm phán.
Sự phức tạp trong mối quan hệ năng lượng và tài nguyên giữa EU và Nga cho thấy quá trình "cai nghiện" là một cuộc chiến dài hơi, đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa các mục tiêu an ninh, kinh tế và địa chính trị, đặc biệt là khi phải đối mặt với những mặt hàng thiết yếu như phân bón.
Nguồn: (t/h)
Bình luận (0)
Thị trường tiền gửi ngân hàng hôm nay ghi nhận một diễn biến bất ngờ khi Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Dầu khí Toàn Cầu (GPBank) đã đồng loạt điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi trên tất cả các kỳ hạn. Động thái này giúp GPBank trở thành ngân hàng đầu tiên thực hiện tăng lãi suất trong tháng 6, đi ngược lại xu hướng giảm nhẹ của một số đối thủ khác.
