Khi xuất khẩu chững lại, liệu “ngôi nhà Việt” có còn là nơi trú ẩn an toàn?

Khi “sân nhà” trở thành điểm tựa sống còn của doanh nghiệp Việt giữa thị trường đầy biến động

Theo TS. Tô Hoài Nam – Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đánh giá, nhiều doanh nghiệp chia sẻ lượng đơn hàng mới từ quý I đến nay liên tục sụt giảm, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lớn hoạt động dưới công suất, thậm chí chuyển sang sản xuất cầm chừng hoặc tìm hướng quay về thị trường trong nước. Từ đầu năm 2025, hàng loạt doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may, da giày, thuỷ sản, chế biến gỗ… ghi nhận mức sụt giảm đơn hàng xuất khẩu từ 30–60%, kéo theo việc sản xuất đình trệ, nhà máy hoạt động cầm chừng, công nhân nghỉ việc luân phiên. Thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Nhật Bản… đều giảm nhu cầu nhập khẩu do tác động của lạm phát và xu hướng tiêu dùng tiết kiệm.

Thực tế này phơi bày sự lệ thuộc kéo dài của doanh nghiệp Việt vào thị trường quốc tế. Trong khi đó, thị trường nội địa – với dân số hơn 100 triệu người – vẫn chưa được nhiều doanh nghiệp khai thác đúng mức. Nhiều ý kiến cho rằng, đây là thời điểm để nhìn lại một "kho vàng" ngay trong nước đã bị lãng quên quá lâu.

Thị trường nội địa: Tiềm năng lớn nhưng chưa được đầu tư xứng tầm

Theo đánh giá từ VCCI, trong nhiều năm qua, doanh nghiệp Việt chủ yếu coi thị trường trong nước là nơi tiêu thụ thứ yếu – nơi “đẩy hàng tồn” khi xuất khẩu gặp khó. Chính vì vậy, hạ tầng phân phối, nhận diện thương hiệu, dịch vụ hậu mãi… đều chưa được đầu tư tương xứng.

Điều này đã khiến thị trường nội địa – dù có sức tiêu dùng lớn và tâm lý ưa chuộng hàng Việt – lại bị các thương hiệu ngoại chiếm ưu thế. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp nội chưa hiểu rõ khách hàng trong nước, sản phẩm chưa thực sự đáp ứng tốt thị hiếu tiêu dùng từng vùng miền.

Thị trường trong nước hiện nay cũng đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ: người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng, truy xuất nguồn gốc, dịch vụ hậu mãi và trải nghiệm mua sắm. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải thay đổi toàn diện cách tiếp cận, chứ không thể chỉ "đổ hàng ra thị trường" rồi phó mặc.

Muốn chiếm lĩnh “sân nhà”, cần chơi một cuộc chơi dài hơi

Quay lại thị trường nội địa không đồng nghĩa với việc đơn giản hóa chiến lược. Trái lại, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản – từ nghiên cứu thị trường, xây dựng thương hiệu, phát triển kênh phân phối cho tới truyền thông đa nền tảng. Kết hợp giữa bán hàng truyền thống và thương mại điện tử cũng là yếu tố then chốt trong giai đoạn người tiêu dùng chuyển dịch thói quen mua sắm.

Các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần hiểu rằng “sân nhà” là nơi rèn luyện nội lực và tăng sức đề kháng trước biến động toàn cầu. Thị trường nội địa còn là bàn đạp để xây dựng thương hiệu quốc gia – điều mà không ít tập đoàn tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan đã làm thành công từ chính thị trường trong nước trước khi vươn ra thế giới. Sự vươn lên của thương mại điện tử đã mở ra cánh cửa lớn, song không thể thay thế hoàn toàn kênh truyền thống – đặc biệt ở các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Doanh nghiệp cần kết hợp cả hai, tối ưu hiệu quả từ từng điểm chạm người tiêu dùng.

Một yếu tố sống còn khác là xây dựng thương hiệu nội địa vững chắc. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến giá, mà còn để ý đến uy tín, nguồn gốc sản phẩm, giá trị văn hóa đi kèm. Do đó, doanh nghiệp Việt cần đầu tư nghiêm túc cho chiến lược thương hiệu – không đơn thuần là quảng cáo, mà là cách sản phẩm đại diện cho hình ảnh doanh nghiệp và rộng hơn là bản sắc quốc gia.