Ứng dụng AI trong truyền thông chính sách và sản phẩm, dịch vụ ngân hàng

Tại cuộc Tọa đàm với chủ đề “Ứng dụng AI trong truyền thông chính sách và sản phẩm, dịch vụ ngân hàng” do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 20/8, tại Hà Nội, nhiều diễn giả cho rằng chủ đề trên đang có tính thời sự, thiết thực và có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh ngành Ngân hàng đang đẩy mạnh chuyển đổi số và từng bước hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, mở rộng khả năng tiếp cận sản phẩm dịch vụ ngân hàng, thúc đẩy tài chính toàn diện.

Hệ sinh thái đồng bộ

Phát biểu khai mạc tọa đàm, bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết, tại Việt Nam, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết khẳng định đây là yếu tố quyết định sự phát triển của quốc gia. Thực hiện chủ trương này, Chính phủ và các bộ, ngành đã ban hành nhiều quyết định, chiến lược, kế hoạch, chương trình hành động về chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, trong đó có nội dung về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI.

Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng phát biểu khai mạc tọa đàm.

Bám sát định hướng của Đảng, Chính phủ, Ngành Ngân hàng là một trong những lĩnh vực đi đầu trong chuyển đổi số. Từ rất sớm, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định số 810/QĐ-NHNN ngày 11/5/2021 phê duyệt Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 2617/QĐ-NHNN ngày 31/12/2022 Phê duyệt Kế hoạch hoạt động chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2023; và mới đây là Quyết định số 1346/QĐ-NHNN ngày 05/3/2025 ban hành kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 03/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, đồng thời liên tục cập nhật các chương trình hành động để đáp ứng yêu cầu mới; khuyến khích các đơn vị trong ngành Ngân hàng, các tổ chức tín dụng ứng dụng công nghệ tiên tiến như AI, Big Data, Blockchain… vào quản trị, vận hành, cung cấp sản phẩm dịch vụ và truyền thông chính sách. Nhờ đó, hạ tầng thanh toán số phát triển mạnh mẽ; dịch vụ ngân hàng số phổ cập rộng rãi; các giải pháp số hóa quy trình nghiệp vụ và chăm sóc khách hàng được triển khai đồng bộ.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, AI có thể hỗ trợ hệ thống ngân hàng ở nhiều khía cạnh như giúp phân tích dữ liệu hành vi để các ngân hàng có thể tạo ra thông điệp phù hợp cho từng nhóm khách hàng; truyền tải chính sách minh bạch, kịp thời bằng việc tóm lược văn bản pháp luật, Nghị định, Thông tư… thành ngôn ngữ dễ hiểu, giúp công chúng và doanh nghiệp nắm bắt nhanh và chính xác.

Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại tọa đàm.

Đồng thời, AI giúp phân tích phản hồi từ công chúng, dư luận xã hội về các chính sách mới. Từ đó giúp các nhà hoạch định chính sách có cái nhìn sâu sắc, kịp thời điều chỉnh để chính sách đi vào cuộc sống hiệu quả hơn. Bằng phân tích dữ liệu lớn, AI có thể gợi ý sản phẩm phù hợp với từng đối tượng, đặc biệt nhóm khách hàng yếu thế hoặc chưa tiếp cận đầy đủ dịch vụ tài chính – đúng với định hướng tài chính toàn diện quốc gia. Tối ưu hóa và tự động hóa thông minh, giải đáp tức thì hàng nghìn thắc mắc của khách hàng, nâng cao đáng kể chất lượng dịch vụ và giải phóng con người khỏi các tác vụ lặp đi lặp lại. Đặc biệt là phòng ngừa rủi ro truyền thông và bảo đảm an toàn hệ thống khi AI có khả năng giám sát, phân tích dữ liệu mạng xã hội để phát hiện sớm thông tin sai lệch, từ đó ngân hàng có thể phản ứng kịp thời, bảo vệ uy tín và sự ổn định hệ thống.

Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, việc ứng dụng AI cũng đặt ra không ít thách thức, như rủi ro liên quan đến bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư; nguy cơ lệ thuộc vào thuật toán, dẫn đến sai lệch thông tin nếu không được kiểm chứng; vấn đề pháp lý và đạo đức trong sử dụng AI, nhất là trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng.

Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh đến những thách thức về an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, nguy cơ các sản phẩm công nghệ giả mạo (Deepfake) và rủi ro về đạo đức AI là những rào cản hữu hình. Bên cạnh đó, chi phí đầu tư lớn, thiếu hụt nhân sự AI chất lượng cao, hành lang pháp lý chưa theo kịp công nghệ, và vấn đề "hộp đen" (black box) của AI khi ra quyết định (vì các nhà phát triển AI muốn bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ) cũng là những rào cản.

Cần xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù

Để thúc đẩy ứng dụng AI trong ngành Ngân hàng, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng đề xuất cần ưu tiên xây dựng và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức phát triển và ứng dụng AI, bảo đảm tính công bằng, minh bạch và phục vụ con người. Bên cạnh đó, cân nhắc thành lập Hội đồng Đạo đức AI nội bộ để giám sát các dự án trọng yếu; chủ động tăng cường hợp tác giữa các ngân hàng, công ty Fintech, viện nghiên cứu và cơ quan quản lý để chia sẻ kinh nghiệm, dữ liệu (trong phạm vi cho phép) và cùng phát triển các giải pháp AI an toàn, hiệu quả.

Vị Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng cho rằng, cần ưu tiên nguồn lực đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, có khả năng mở rộng và bảo mật cao để làm nền tảng vững chắc cho việc triển khai các ứng dụng AI phức tạp, bảo đảm dữ liệu luôn được bảo vệ an toàn. Đồng thời, xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút và giữ chân đội ngũ chuyên gia về AI, khoa học dữ liệu và an ninh mạng; tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo để nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho toàn thể cán bộ, nhân viên.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hùng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng (Học viện Ngân hàng) cho rằng, bài toán cấp bách hiện nay không nằm ở việc đầu tư thêm bao nhiêu hệ thống AI, mà ở việc tái đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Chính vì thế, đào tạo và tái đào tạo được xác định là vấn đề then chốt. Các ngân hàng Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế, đồng thời thiết kế lộ trình riêng phù hợp với thực tiễn trong nước để xây dựng đội ngũ nhân sự có năng lực số toàn diện.