Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (CIT) đã ra phán quyết vô cùng chấn động khi đưa ra tuyên bố vô hiệu hệ thống thuế quan đối trọng (reciprocal tariffs) do Tổng thống Donald Trump áp đặt lên toàn cầu trong tháng 4/2025. Lý do là bởi Trump không có thẩm quyền sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế mà không được Quốc hội phê chuẩn, thêm vào đó CIT cho rằng việc tuyên bố "tình trạng khẩn cấp quốc gia" để biện minh cho thuế quan là lạm quyền.
Tâm điểm của vụ kiện là tính hợp pháp trong việc cựu Tổng thống Donald Trump sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để đơn phương áp đặt loạt thuế quan mới vào tháng 4/2025. Trong đó, nổi bật là chính sách thuế chống buôn lậu, với mức thuế 25% đối với hàng hóa từ Canada và Mexico, 20% đối với hàng Trung Quốc – được Nhà Trắng lý giải là nhằm ngăn chặn ma túy và tội phạm xuyên biên giới. Đồng thời, Trump còn triển khai thuế đối trọng toàn cầu, áp mức cơ bản 10% cho tất cả hàng nhập khẩu, tăng dần đến 50% với 57 quốc gia, với mục tiêu tuyên bố là nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại. Tuy nhiên, cả hai chính sách thuế này đều bị chất vấn mạnh mẽ về căn cứ pháp lý, khi Tòa án cho rằng IEEPA không trao cho Tổng thống quyền áp thuế một cách rộng rãi và không giới hạn như vậy.
Nhóm nguyên đơn gồm các doanh nghiệp nhập khẩu (V.O.S. Selections, Genova Pipe...) và 12 tiểu bang do Oregon dẫn đầu. Phía bị đơn là chính phủ Mỹ cùng các cơ quan liên quan như Cục Hải quan và Biên phòng (CBP).
Cuối cùng, CIT đã đưa ra ba phán quyết quan trọng:
Thứ nhất, IEEPA không cho phép Tổng thống áp thuế vô hạn: CIT phán quyết rằng IEEPA không ủy quyền cho Tổng thống tự ý đánh thuế mà không có giới hạn về tỷ lệ hoặc phạm vi.
Thứ hai, vi phạm nguyên tắc phân chia quyền lực, vì IEEPA không cho phép dùng thuế để giải quyết thâm hụt thương mại (vấn đề thuộc về Quốc hội).
Thứ ba, không đáp ứng điều kiện "đối phó với mối đe dọa khẩn cấp", vì thuế đánh vào hàng hóa hợp pháp, không trực tiếp ngăn buôn lậu.
CIT tuyên bố hủy bỏ toàn bộ thuế quan nêu trên và yêu cầu chấm dứt áp dụng ngay lập tức. Phán quyết khẳng định rằng Tổng thống không thể dùng IEEPA để áp thuế tùy ý mà không tuân thủ giới hạn của Hiến pháp và luật pháp.
Trump đã phải đồng ý hoãn mức thuế 50% mà ông đe dọa áp lên EU sau khi cuộc nói chuyện với Chủ tịch Ủy ban Châu Âu được diễn ra. Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đồng ý giảm thuế trong 90 ngày đây chính là một trong những động thái nhằm hạ nhiệt sau những ngày liên tục áp thuế đối trọng lên đến 125% với đối phương. Một số mặt hàng như điện thoại thông minh và các thiết bị điện tử khác nhập khẩu vào Hoa Kỳ từ Trung Quốc đã được miễn trừ, nhưng Trump đã ra hiệu rằng điều này sẽ chỉ là tạm thời.
Nguồn : Financial Times
Bình luận (0)
Kế hoạch của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc tăng gấp đôi mức thuế nhập khẩu thép và nhôm từ 25% lên 50% đang tạo ra một làn sóng lo ngại sâu sắc và thúc đẩy các phản ứng khẩn cấp từ những đối tác thương mại thân cận của Washington, đặc biệt là Hàn Quốc và Nhật Bản.
