Washington D.C. – Ngày 28/5/2025, một tòa án liên bang tại Mỹ đã chính thức chặn sắc lệnh thuế "Ngày Giải phóng" do Tổng thống Donald Trump ban hành, tuyên bố ông đã vượt quá thẩm quyền hiến định khi áp dụng thuế quan toàn diện lên hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia.
Phán quyết được đưa ra bởi Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (US Court of International Trade), trụ sở tại Manhattan, nơi một hội đồng gồm ba thẩm phán đã xem xét đơn kiện về tính hợp hiến của sắc lệnh thuế được ông Trump công bố hồi tháng trước.
Theo nhận định của tòa, Hiến pháp Mỹ trao quyền độc quyền điều chỉnh thương mại quốc tế cho Quốc hội. Việc sử dụng các quyền khẩn cấp từ phía Tổng thống nhằm "bảo vệ nền kinh tế Mỹ" không thể là cơ sở để vượt qua giới hạn quyền lực đó.
Sắc lệnh "Ngày Giải phóng" của ông Trump được thiết kế nhằm đánh thuế đồng loạt lên hàng nhập khẩu từ những quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, trong đó bao gồm Trung Quốc, Mexico và Canada. Tuy nhiên, tòa án cho rằng sắc lệnh này không chỉ vi phạm nguyên tắc phân quyền trong hiến pháp mà còn vượt khỏi khuôn khổ pháp lý hiện hành về thương mại.
Cụ thể, lệnh cấm của tòa án đã ngăn chặn:
1. Mức thuế 30% đối với hàng hóa nhập từ Trung Quốc
2. Thuế 25% đối với một số sản phẩm từ Mexico và Canada
3. Thuế phổ quát 10% áp dụng trên phần lớn hàng nhập khẩu
Tuy nhiên, phán quyết lần này không ảnh hưởng đến các mức thuế đang được áp dụng dựa trên Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại – vốn là cơ sở pháp lý cho việc áp thuế 25% đối với ô tô, linh kiện ô tô, thép và nhôm.
Vụ kiện lần này là một trong 7 vụ kiện pháp lý đang thách thức các chính sách thuế quan của ông Trump, bên cạnh các đơn kiện từ 13 tiểu bang và nhiều nhóm doanh nghiệp nhỏ cho rằng chính sách thuế này gây thiệt hại nặng nề cho hoạt động kinh doanh, chuỗi cung ứng và người tiêu dùng Mỹ.
Việc tòa án liên bang ra phán quyết bác bỏ sắc lệnh của ông Trump được xem là một chiến thắng cho các doanh nghiệp và các nhóm bảo vệ quyền lập pháp của Quốc hội, đồng thời làm gia tăng rào cản đối với các nỗ lực thiết lập chính sách thương mại đơn phương từ phía hành pháp.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định số 1588/QĐ-TTg, ngày 24/7/2025 về việc thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án về phát triển kinh tế nhà nước theo hướng nâng cao hiệu quả, phù hợp với yêu cầu phát triển mới của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.