Thị trường chứng khoán Việt Nam: Bước chuyển để vươn mình

KRX: Mở ra kỷ nguyên giao dịch hiện đại và hiệu quả hơn

Ngày 28/7/2025 chính thức đánh dấu mốc 25 năm phát triển của Sở Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HoSE) - tiền thân là Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh. Việc khai trương phiên giao dịch đầu tiên là thời khắc lịch sử khai mở thị trường chứng khoán Việt Nam, tạo mảnh ghép quan trọng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và chính thức hòa mình vào công cuộc đổi mới, phát triển đất nước.

Dấu mốc quan trọng được thị trường quan tâm gần đây là việc đưa hệ thống công nghệ thông tin mới KRX đi vào hoạt động và tiến trình nâng hạng thị trường ngày càng tiến gần hơn. Trong đó, hệ thống công nghệ thông tin mới do HoSE làm chủ đầu tư chính thức vận hành vào ngày 5/5/2025, được kỳ vọng mang lại sự chuyển đổi mạnh mẽ cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

KRX có thể giúp tăng tốc độ giao dịch và thời gian thanh toán, mở đường cho các sản phẩm giao dịch mới, tăng tính minh bạch và an toàn hệ thống, từ đó giúp nâng cao niềm tin của nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài, tạo nền tảng để thị trường chứng khoán Việt Nam có thể lọt vào danh sách nâng hạng thị trường.

Sau 25 năm, thị trường chứng khoán đã góp phần huy động được hàng triệu tỷ đồng cho đầu tư phát triển, khẳng định vai trò “huyết mạch” của nền kinh tế hiện đại và là một trong các trụ cột quan trọng của hệ thống tài chính quốc gia, bên cạnh hệ thống ngân hàng và bảo hiểm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, một phần tư thế kỷ dù không quá dài, nhưng là hành trình xây dựng, phát triển đầy bản lĩnh và bền bỉ của thị trường chứng khoán Việt Nam, từ sơ khai đến chuẩn mực của một thị trường bậc cao trong nền kinh tế. Thị trường chứng khoán Việt Nam đã cho thấy vai trò, đóng góp hiệu quả trong từng chặng đường phát triển của kinh tế đất nước, khẳng định là kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế và doanh nghiệp.

“Trong thời gian tới, vai trò của thị trường chứng khoán cần được phát huy mạnh mẽ, khẳng định rõ nét hơn trong việc huy động nguồn lực vốn trung, dài hạn chủ lực cho nền kinh tế trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường

Bà Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT REE (một trong hai công ty đầu tiên niêm yết trên sàn chứng khoán) cho biết, REE đã nhiều lần phát hành thành công cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và nguồn vốn này đã được đầu tư hiệu quả vào các dự án năng lượng, trong đó có các nhà máy điện gió, điện mặt trời, giúp REE mở rộng nhanh chóng sang lĩnh vực năng lượng tái tạo.

“Nhìn lại chặng đường 25 năm kể từ ngày niêm yết, chúng tôi tự hào rằng, REE đã đạt được các mục tiêu đặt ra ban đầu và hơn thế nữa - xây dựng hệ thống quản trị theo chuẩn mực quốc tế, giữ vững uy tín với nhà đầu tư, đối tác, khách hàng và đội ngũ nhân viên. Những lo lắng ban đầu khi niêm yết đã trở thành lợi thế hôm nay”, bà Mai Thanh cho biết.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang hướng tới mục tiêu nâng hạng. Đây chính là cơ hội cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Tuần trước, REE đã trình Thủ tướng Chính phủ Đề án 10 GW điện gió ngoài khơi REE Nam bộ, với kỳ vọng được triển khai từ nay đến năm 2040. Dự án gồm 3 giai đoạn, tổng sản lượng dự kiến khoảng 34.000 GWh/năm, tổng mức đầu tư từ 35 đến 40 tỷ USD, trong đó REE cam kết giữ 51% vốn đối ứng, 49% còn lại sẽ mời gọi các đối tác cùng tham gia.

REE là công ty tiên phong trong các chính sách lớn như cổ phần hóa, phát hành trái phiếu quốc tế, niêm yết trên thị trường chứng khoán, nay tiếp tục muốn tiên phong trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. “Một lần nữa, REE xin được tiên phong đảm nhận nhiệm vụ lớn lao này. Chúng tôi mong được Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ như đã từng và cam kết sẽ tập trung toàn lực - tài chính, con người, công nghệ - để thực hiện thành công trọng trách vẻ vang mà Chính phủ giao phó”, Chủ tịch HĐQT REE nói tại sự kiện.

Cột mốc xây dựng nền tảng cho tự chủ tài chính của quốc gia

Thời gian qua, Chính phủ đã đề ra nhiều chính sách đột phá để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán. Trong đó, 2 chính sách lớn là Nghị quyết 86/NQ-CP của Chính phủ về phát triển thị trường vốn và Quyết định 1726/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược Phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Bên cạnh đó, 2 nghị quyết then chốt để phát triển kinh tế cũng được ban hành là Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Ông Don Lam, Tổng giám đốc và Cổ đông sáng lập Tập đoàn VinaCapital cho rằng, đây là sự chuyển hướng chiến lược - từ thu hút đầu tư nước ngoài sang phát huy nguồn lực trong nước, tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước phát triển. Nghị quyết 68-NQ/TW là cột mốc quan trọng khẳng định tiềm năng to lớn của kinh tế tư nhân trong việc dẫn dắt tăng trưởng của đất nước.

Thị trường vốn - đặc biệt là thị trường chứng khoán - đóng vai trò vô cùng quan trọng để hiện thực mục tiêu trên. Chính vì vậy, việc tạo điều kiện thuận lợi để các quỹ đầu tư trong nước phát triển là yếu tố then chốt nhằm huy động hiệu quả nguồn lực tài chính nội địa, từng bước giảm thiểu sự phụ thuộc vào vốn ngoại và hướng tới mục tiêu tự chủ tài chính quốc gia một cách bền vững.

Việc nâng hạng là một cột mốc quan trọng, nhưng không phải là đích đến cuối cùng. Theo ông Don Lam, việc phát triển thị trường hướng đến mục tiêu lớn hơn là xây dựng nền tảng cho tự chủ tài chính của quốc gia.

Tuy nhiên, Vina Capital cũng cho rằng, thị trường còn một số hạn chế cần khắc phục. Kể từ năm 2019 đến nay, chưa có thương vụ phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) nổi bật đủ để tạo cú hích cho thị trường đột phá.

Trong cơ cấu thị trường, hai ngành tài chính và bất động sản đang chiếm khoảng 60% vốn hóa. Để phù hợp với xu thế phát triển thế giới, thị trường chứng khoán cần thêm đại diện tiêu biểu của các ngành thể hiện sự đa dạng của nền kinh tế như công nghệ cao và lĩnh vực sản xuất.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở thời cơ tốt nhất cho việc chuyển mình, có đầy đủ các yếu tố giống các nước láng giềng như Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan và Singapore, khi họ đột phá từ ngưỡng thị trường chiếm khoảng 60% GDP lên mức 100% GDP. “Tôi tin Việt Nam sẽ sớm tiệm cận con số này”, ông Don Lam nói.

Dù mỗi quốc gia có những ưu tiên và bước ngoặt khác nhau, nhưng điểm chung mà Việt Nam có thể học hỏi là đẩy mạnh IPO và cổ phần hóa, đa dạng hóa sản phẩm đầu tư. Ở Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 85% giao dịch hằng ngày, trong khi ở các nước phát triển, nhà đầu tư tổ chức đóng vai trò then chốt. Thúc đẩy nhà đầu tư tổ chức trong nước là yếu tố quan trọng để thị trường phát triển bền vững, bởi đây sẽ là lực lượng đi đầu trong xây dựng và triển khai các sản phẩm tài chính mới.

Hạ tầng cũng là lĩnh vực mà thị trường chứng khoán có thể hỗ trợ rất lớn. Với nhu cầu vốn lên đến hàng tỷ USD cho các dự án đường bộ, đường sắt, cảng biển, hàng không, năng lượng, không thể chỉ dựa vào ngân sách nhà nước hay đầu tư nước ngoài. REITs - quỹ đầu tư bất động sản rất phổ biến tại nước ngoài cũng nên được xem xét phát triển ở Việt Nam.