Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV vừa qua, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được thông qua với tỉ lệ đồng thuận rất cao. Theo đó, từ ngày 1/1/2026, các mặt hàng như điều hòa công suất từ 24.000 đến 90.000 BTU, nước giải khát có đường và xăng các loại chính thức bị đưa vào diện chịu thuế. Mức thuế áp dụng dao động từ 8–10%, tùy từng nhóm hàng và lộ trình thực thi, trong đó nước ngọt sẽ chịu thuế từ năm 2027.
Đáng chú ý, việc chọn điều hòa công suất trung bình – loại phổ biến với hộ gia đình – và xăng, một mặt hàng thiết yếu, đã gây tranh luận. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo khẳng định điều hòa nằm trong nhóm tiêu hao nhiều điện, còn xăng cần được điều tiết để khuyến khích chuyển đổi sang năng lượng sạch, giảm phát thải theo cam kết khí hậu COP26. Nước ngọt có đường bị đánh thuế để góp phần hạn chế tình trạng béo phì và bệnh không lây.
Lý giải chính sách và những băn khoăn thực tiễn
Theo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chính sách mới hướng đến mục tiêu điều chỉnh hành vi tiêu dùng, định hướng sản xuất xanh, và nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Việc đánh thuế nước ngọt có đường phù hợp với khuyến nghị của WHO và nhiều quốc gia đã áp dụng. Lộ trình tăng thuế theo từng năm sẽ giúp doanh nghiệp dần điều chỉnh công thức sản phẩm, người tiêu dùng cũng có thời gian làm quen và thay đổi thói quen.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại chính sách sẽ gây tăng giá hàng loạt mặt hàng phổ biến, làm giảm sức mua trong bối cảnh thu nhập của người dân còn eo hẹp. Với xăng – vốn đã chịu thuế bảo vệ môi trường – việc áp thêm thuế tiêu thụ đặc biệt khiến tổng thuế phí có thể chiếm hơn 40% giá bán lẻ. Một số đại biểu đề nghị cần đánh giá kỹ hơn tác động lạm phát, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang cần duy trì sức cầu nội địa.
Việc mở rộng diện thu thuế tiêu thụ đặc biệt cho thấy định hướng rõ ràng của Nhà nước trong việc sử dụng công cụ thuế để thúc đẩy tiêu dùng bền vững, giảm phát thải và nâng cao sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, các mặt hàng vừa thiết yếu vừa phổ biến như xăng, điều hòa hay nước giải khát cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng, đảm bảo không tạo thêm gánh nặng cho người tiêu dùng hoặc kìm hãm sản xuất trong nước.Trong bối cảnh giá cả còn nhiều biến động, điều quan trọng là chính sách phải có lộ trình rõ ràng, truyền thông minh bạch, và đặc biệt là cơ chế giám sát linh hoạt, sẵn sàng điều chỉnh nếu ảnh hưởng tiêu cực vượt dự báo. Thuế – nếu dùng đúng – là công cụ điều tiết mạnh mẽ. Nhưng nếu áp dụng chưa đúng lúc hoặc chưa đủ chuẩn xác, có thể tạo ra hiệu ứng ngược trên thị trường.
Bình luận (0)
Việt Nam ghi nhận 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt trong quý I/2025 - mức tăng mạnh chưa từng có. Thanh toán số đang dần trở thành thói quen phổ biến từ thành thị đến nông thôn, thay đổi cục diện tiêu dùng.
