Hội chứng “số hóa nửa vời” không chỉ khiến nhiều doanh nghiệp hụt hơi trên đường đua công nghệ mà còn tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu trong thời đại số tương tự như những gì đang xảy ra tại không ít cơ quan công quyền.
Không ít doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay đang xem chuyển đổi số như một giấc mơ công nghệ hào nhoáng - nơi nhà máy không cần ánh sáng, nhân sự được thay thế bằng màn hình và thuật toán. Tuy nhiên thực tế, chuyển đổi số không bắt đầu bằng tự động hóa toàn diện hay những công nghệ đắt đỏ. Nó bắt đầu bằng sự thay đổi trong tư duy vận hành, từ quản trị nội bộ đến cách tiếp cận khách hàng.
Tình trạng “số hóa nửa vời”, đầu tư công nghệ mà không có chiến lược, thiếu nhân lực phù hợp hoặc không rõ ràng về mục tiêu là một căn bệnh không của riêng ai. Điều này không chỉ diễn ra trong khu vực doanh nghiệp mà còn phản chiếu rõ nét ở nhiều cơ quan Nhà nước, nơi phần mềm hiện diện nhưng quy trình vẫn thủ công, nơi người dân làm dịch vụ trực tuyến nhưng vẫn phải mang giấy tờ đến nộp trực tiếp.
Thực tế cho thấy, một phần lý do khiến doanh nghiệp Việt chưa bứt phá trong chuyển đổi số là vì đang mắc phải những “cái bẫy” giống hệt như khu vực công: thiếu liên thông, thiếu kết nối và thiếu động lực từ người sử dụng.
Cũng như việc người dân phải khai báo lại thông tin đã từng cung cấp cho Nhà nước, nhiều doanh nghiệp vẫn đang vận hành hệ thống rời rạc, không tích hợp, khiến thông tin bị trùng lặp, sai lệch. Cũng như những cổng dịch vụ công chỉ giữ chân người dùng vài phút, nhiều ứng dụng doanh nghiệp phát triển ra nhưng khách hàng không ai dùng hoặc dùng rồi bỏ vì thiếu thân thiện, thiếu hỗ trợ.
Cả trong khu vực công lẫn tư, con người chính là chìa khóa. Một hệ thống dù hiện đại đến đâu cũng trở nên vô dụng nếu đội ngũ nhân sự không sẵn sàng tiếp nhận hoặc không có năng lực vận hành. Chuyển đổi số không phải là chuyện riêng của phòng IT mà là cuộc cách mạng toàn tổ chức.
Giống như câu chuyện cán bộ địa phương than phiền khi dịch vụ công trực tuyến khiến họ thêm việc thì ở doanh nghiệp, việc triển khai hệ thống quản trị mới nhưng không đào tạo lại nhân sự sẽ chỉ khiến guồng máy càng rối loạn. Thiếu đồng thuận, thiếu kỹ năng, thiếu tư duy mới là những “nút thắt” cản đường chuyển đổi.
Thế giới đang chuyển nhanh hơn bao giờ hết. Không còn là chuyện “cá lớn nuốt cá bé”, giờ là cuộc đua của “cá nhanh và cá chậm”. Doanh nghiệp nào chủ động thay đổi tư duy, bắt tay vào chuẩn hóa dữ liệu, cải tiến quy trình, đầu tư cho con người sẽ có lợi thế vượt trội.
Tuy nhiên chuyển đổi số không phải hành trình cô độc. Nhìn sang khu vực Nhà nước, có thể thấy tầm quan trọng của một hệ sinh thái hỗ trợ từ chính sách, hạ tầng pháp lý đến những sáng kiến hướng dẫn, nâng cao kỹ năng số cho người dân.
Một điểm chung dễ thấy ở cả khu vực công và doanh nghiệp là tâm lý “trang trí công nghệ”. Hệ thống phần mềm được triển khai để cho có. Dịch vụ trực tuyến hoạt động chỉ trên danh nghĩa. Và chuyển đổi số được hiểu sai như một “chiếc áo mới” mặc ngoài mô hình cũ.
Tuy nhiên công nghệ không phải lớp trang điểm. Nó là hạt nhân cho sự đổi mới tư duy, điều mà cả doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước phải cùng theo đuổi. Nếu không, chuyển đổi số sẽ chỉ là cái tên thời thượng, còn thực tế thì vẫn là cách làm cũ với công cụ mới.
Dù bạn là doanh nghiệp vừa và nhỏ hay một tổ chức công quyền cấp xã, hành trình chuyển đổi số đều bắt đầu bằng câu hỏi chân thực: “Mình đang ở đâu? Mình muốn đi đến đâu? Và mình đang thiếu gì?”.
Không có một công thức chung cho tất cả nhưng chắc chắn có một điểm bắt đầu chung: sự thay đổi trong tư duy quản trị và niềm tin vào giá trị dài hạn của công nghệ. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể thoát khỏi cái bóng của “chuyển đổi số nửa vời” và bước vào cuộc chơi toàn cầu bằng nội lực thực sự.
Bình luận (0)
Việt Nam ghi nhận 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt trong quý I/2025 - mức tăng mạnh chưa từng có. Thanh toán số đang dần trở thành thói quen phổ biến từ thành thị đến nông thôn, thay đổi cục diện tiêu dùng.
