Đường đua kinh tế số: Ai sẽ chiếm lĩnh 20% GDP Việt Nam?

Cuộc đua đã khởi động – Không chờ ai

Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc trong chuyển đổi số – một “khoảnh khắc vàng” như cách các chuyên gia mô tả. Hàng loạt chương trình lớn như Đề án 06, Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia, cùng quyết tâm chính trị từ cấp cao nhất đã đặt nền móng cho một cuộc bứt phá mạnh mẽ.

Theo ghi nhận thì môi trường chuyển đổi công nghệ trong nước hiện đang “bùng nổ”, tạo ra không gian phát triển rộng mở cho các doanh nghiệp nội địa. Những nỗ lực số hóa dịch vụ công, xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư cùng với làn sóng đầu tư vào AI, nền tảng số, hạ tầng số... chính là đường băng cho các "tay đua" công nghệ cất cánh.

Ai đang chiếm lợi thế trên đường đua?

Tất nhiên, cuộc đua nào cũng có những tay đua vượt trội. Các tập đoàn công nghệ đầu ngành, những doanh nghiệp đi trước trong lĩnh vực nền tảng số, AI, điện toán đám mây… đang tận dụng thời cơ để thiết lập vị thế mới. Đại diện Tập đoàn FPT thẳng thắn nhận định: “Câu hỏi không còn là có nên chuyển đổi số không, mà là chuyển đổi nhanh đến đâu để không bị bỏ lại phía sau.”

Tuy nhiên, không phải ai cũng có cùng một vạch xuất phát. Các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và vùng sâu, vẫn gặp nhiều rào cản: thiếu hạ tầng, thiếu kỹ năng, thiếu công cụ và thiếu niềm tin. Việc “đồng đều hóa” năng lực số giữa các chủ thể là một trong những thách thức quan trọng để phát triển kinh tế số một cách toàn diện.

Bài toán chia đều cơ hội và nguy cơ độc quyền ngầm

Một điểm đáng lưu tâm từ chia sẻ của ông Nguyễn Xuân Hoàng (MISA) tại hội thảo chuyển đổi số gần đây là cảnh báo về các phần mềm “dùng chung, phát miễn phí”. Nếu không khéo, điều này có thể vô tình tạo ra thế độc quyền trong cung cấp dịch vụ, triệt tiêu cạnh tranh và hạn chế khả năng lựa chọn của chính các hộ kinh doanh nhỏ – nhóm vốn cần được trao thêm cơ hội.

Giải pháp được đề xuất là Nhà nước không nên “làm thay” doanh nghiệp công nghệ mà nên tạo hành lang mở: đặt ra tiêu chuẩn kỹ thuật và nghiệp vụ để doanh nghiệp tự xây dựng giải pháp cạnh tranh công bằng. Như vậy, cuộc đua mới thực sự công bằng, hiệu quả thay vì chỉ là cuộc chơi của vài người.

Không chỉ tăng trưởng mà phải bền vững và bao trùm

Nếu coi mục tiêu 20% GDP là một “đích đến” thì yếu tố quyết định không chỉ nằm ở tốc độ mà còn là khả năng kéo cả hệ sinh thái cùng tiến về phía trước. Kinh tế số không nên là một “xa lộ tốc hành” chỉ dành cho những tay đua lớn mà cần có cả “làn đường dành cho xe nhỏ” – nơi các doanh nghiệp khởi nghiệp, hộ kinh doanh cá thể, người dân ở vùng xa… đều có thể hòa nhịp.

Đây cũng là lúc cần thúc đẩy chia sẻ dữ liệu công cộng, kết nối cơ sở dữ liệu liên ngành, và đầu tư cho hạ tầng số đến tận tuyến cơ sở. Những điều đó không phải là chi phí, mà là “vốn đầu tư” cho một tương lai số bền vững.

Chặng đua cuối: Vượt qua mình hay vượt qua người khác?

Kinh tế số không đơn thuần là chạy đua theo công nghệ. Đó là chặng đường vượt qua chính những giới hạn của tư duy cũ kỹ, của hệ thống pháp lý chưa kịp thích nghi, của thói quen trì trệ trong quản trị và vận hành. Ai nhanh hơn trong thay đổi sẽ có lợi thế chiếm lĩnh thị phần, thu hút nhân lực chất lượng cao và bứt phá trong thị trường toàn cầu hóa.

Ai sẽ về đích?

Câu trả lời không chỉ nằm ở năng lực công nghệ mà còn ở cách tư duy, cách chính sách được thiết kế để nuôi dưỡng một môi trường đổi mới sáng tạo thật sự. Trong cuộc đua này, không ai được phép đứng ngoài bởi nếu không tiến lên, chắc chắn sẽ bị bỏ lại.

Muốn đạt 20% GDP từ kinh tế số, Việt Nam cần nhiều hơn những tay đua “nhanh”, mà cần cả một đoàn đua “bền” – nơi mọi người đều có thể chạy cùng nhau, và cùng về đích.