Gỡ rào cản, đưa Việt Nam trở thành cường quốc trí tuệ nhân tạo

Vươn tầm cường quốc AI: Từ chiến lược đến hành động

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực cốt lõi thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Theo Tổ chức IDC, công nghệ này có thể đóng góp gần 20.000 tỷ USD vào GDP thế giới vào năm 2030. Tại Việt Nam, theo ước tính của Google, AI có thể tạo ra tới 79,3 tỷ USD cho doanh nghiệp Việt, tương đương 12% GDP vào năm 2030 – một con số đủ để thấy tiềm năng vượt trội nếu được khai thác đúng hướng.

Nhận thức được tầm quan trọng chiến lược của AI, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030. Cùng với đó là hàng loạt hành động cụ thể như hợp tác với Google để xây dựng hệ sinh thái AI; phối hợp cùng Nvidia thành lập trung tâm nghiên cứu và dữ liệu AI; triển khai chương trình phát triển nhân lực bán dẫn theo Quyết định 1017/QĐ-TTg.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI trong ASEAN và trên thế giới. CEO Nvidia Jensen Huang trong chuyến thăm Việt Nam cũng đánh giá cao tiềm năng của quốc gia có lực lượng lao động trẻ, năng động và hệ sinh thái công nghệ đang phát triển nhanh chóng.

Những rào cản cần sớm tháo gỡ

Dù có tiềm năng, hành trình phát triển AI của Việt Nam không tránh khỏi những thách thức lớn. Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, dữ liệu bị phân mảnh, chi phí hạ tầng đắt đỏ và khung pháp lý chưa rõ ràng đang là những vấn đề cản trở doanh nghiệp và cơ quan nhà nước trong quá trình ứng dụng AI.

Ông Nguyễn Tử Quảng – CEO Tập đoàn Bkav – cho rằng nhân tài là điều kiện cần, nhưng chưa đủ. Việt Nam cần chính sách quy mô quốc gia để kích cầu sử dụng AI, tạo thị trường và động lực cho doanh nghiệp phát triển. Dẫn ví dụ từ các quốc gia trong khu vực như Singapore, Nhật Bản, Thái Lan – nơi chính phủ hỗ trợ 40–70% chi phí triển khai sản phẩm, dịch vụ AI – ông Quảng đề xuất Việt Nam có thể học hỏi để tạo ra hệ sinh thái ứng dụng AI rộng khắp.

Ở góc độ thực thi, ông Nguyễn Quốc Cường (Công ty Dynamic Software Solutions) cho biết, doanh nghiệp gặp khó trong việc tiếp cận dữ liệu, khi chưa có quy định pháp lý rõ ràng. Đồng thời, các đơn vị hành chính công còn e dè đầu tư phần cứng phục vụ AI do chi phí lớn và rủi ro khấu hao cao.

Thời gian triển khai kéo dài cũng là một vấn đề nổi cộm. Theo ông Hoàng Văn Hội – Tổng Giám đốc Dynamic Software Solutions, có những dự án ứng dụng AI chỉ cần ba tháng triển khai nhưng phải mất tới sáu tháng cho thủ tục hành chính. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu hướng dẫn cụ thể, thiếu các case study mẫu để triển khai tại từng địa phương hoặc ngành nghề.

Giải pháp từ thực tiễn: Dữ liệu – Nhân lực – Hạ tầng

Các doanh nghiệp công nghệ cho rằng để phát triển AI bền vững, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật, đồng thời triển khai các gói hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận AI với chi phí hợp lý.

Ông Nguyễn Đoàn Kết – Phó Tổng Giám đốc Công ty Rạng Đông – nhấn mạnh: hiện chi phí thuê nền tảng công nghệ AI còn quá cao, làm hạn chế khả năng tiếp cận của các doanh nghiệp nhỏ và người tiêu dùng.

Còn theo ông Trần Mạnh Hà – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu điện tử, tin học và tự động hóa – đào tạo nguồn nhân lực là yếu tố then chốt. Nhà nước cần hỗ trợ các đề tài nghiên cứu, sớm ban hành các quy chuẩn liên quan đến ứng dụng AI trong công nghiệp, từ đó giúp các doanh nghiệp dễ dàng áp dụng vào thực tế.

Mở đường cho tương lai số

Việt Nam đang đi đúng hướng khi đặt AI là một trong những trụ cột của nền kinh tế số. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trở thành trung tâm AI trong khu vực, cần những giải pháp mạnh mẽ, toàn diện hơn từ chính sách, pháp lý tới thực thi. Khi “những hòn đá tảng” được dọn đường, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên thành cường quốc trí tuệ nhân tạo như kỳ vọng.