BIDV đối mặt áp lực lợi nhuận khi NIM thu hẹp, thanh khoản thắt chặt và chất lượng tài sản phân hóa

Kết thúc quý I/2025, tổng tài sản của BIDV đạt gần 2,86 triệu tỷ đồng, tăng 3,5% so với cuối năm 2024. Tuy nhiên, tăng trưởng này chủ yếu đến từ khoản cho vay liên ngân hàng với mức tăng 22,5%, trong khi dư nợ khách hàng chỉ nhích 2,5% lên 2,1 triệu tỷ đồng. Riêng mảng bán lẻ tăng 3,4% và nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ghi nhận mức tăng cao 6,5%.

Theo ông Nguyễn Minh Đức, chuyên gia tại VCI Research, đà tăng chậm của tín dụng lõi phản ánh rõ nhu cầu vay yếu, đặc biệt trong bối cảnh giải ngân đầu tư công đầu năm diễn ra chậm chạp. BIDV đang tận dụng lợi thế chi phí vốn thấp để đẩy mạnh mảng bán lẻ và DNNVV, song tiến độ giải ngân vẫn dưới mức kỳ vọng của thị trường.

Đáng chú ý, ngân hàng đã cơ cấu lại danh mục cho vay, giảm tỷ trọng cho vay mua nhà từ 31% xuống 29,5% và tập trung vào các khách hàng sản xuất kinh doanh nhằm hạn chế phụ thuộc vào lĩnh vực có biên lợi nhuận thấp. Đổi lại, BIDV chấp nhận mức lợi suất cho vay bình quân giảm thêm 3 điểm cơ bản do chính sách cắt giảm lãi suất ưu đãi để thu hút khách hàng.

Trong bối cảnh mặt bằng lãi suất huy động tương đối ổn định sau giai đoạn biến động mạnh năm 2022, chi phí vốn bình quân của BIDV trong quý I chỉ giảm thêm 9 điểm cơ bản. Tuy vậy, lợi suất trên tài sản sinh lời lại giảm mạnh hơn, tới 11 điểm cơ bản, do ngân hàng vẫn phải duy trì lãi suất cho vay thấp, nhất là với các chương trình mua nhà ưu đãi. Kết quả là biên lãi ròng (NIM) tiếp tục thu hẹp thêm 9 điểm cơ bản, xuống mức gần chạm đáy trong nhóm ngân hàng quốc doanh.

Theo đánh giá của bà Lê Thùy Linh, chuyên gia phân tích tại SSI Research, việc NIM giảm là hệ quả tất yếu của chiến lược tăng trưởng thị phần song song với duy trì chi phí vốn thấp. Trong trường hợp tín dụng không tăng tốc trong nửa đầu năm, kế hoạch phục hồi NIM thêm 30 điểm cơ bản trong năm 2025 của BIDV sẽ gặp nhiều thách thức. Bà Linh cũng cho rằng, khả năng cải thiện NIM phụ thuộc vào hai yếu tố: đà tăng trưởng tín dụng bán lẻ, đặc biệt là cho vay mua nhà, và xu hướng hạ nhiệt của lãi suất liên ngân hàng, qua đó giúp BIDV giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn này.

Tính đến cuối tháng 3/2025, tiền gửi khách hàng của BIDV chỉ tăng nhẹ 1,2% so với cuối năm trước, đạt gần 1,98 triệu tỷ đồng, trong khi tín dụng tăng nhanh hơn. Điều này khiến tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) tiệm cận mức trần quy định. Để xử lý tình trạng mất cân đối thanh khoản, BIDV đã đẩy mạnh huy động từ các tổ chức tài chính (tăng 12,7%), phát hành trái phiếu (tăng 5,5%) và hoàn tất đợt phát hành riêng lẻ hơn 4.700 tỷ đồng để tăng vốn tự có.

Ông Trần Anh Khoa, Phó Tổng Giám đốc một quỹ đầu tư, nhận định việc duy trì LDR ở mức cao như hiện tại là không bền vững, cả ở khía cạnh tuân thủ quy định lẫn chi phí vốn. Theo ông Khoa, trong năm 2025, BIDV cần đặt mục tiêu tăng trưởng huy động 15-16%, cao hơn tăng trưởng tín dụng khoảng 1 điểm phần trăm để tạo dư địa thanh khoản và duy trì an toàn vốn.

Về chất lượng tài sản, tỷ lệ nợ xấu báo cáo của BIDV ở thời điểm cuối năm 2024 là 1,2%, thuộc nhóm thấp trong hệ thống. Tuy nhiên, sang quý I/2025, một số chỉ báo bắt đầu xấu đi. Tỷ lệ nợ nhóm 2 tăng, chi phí dự phòng phải rút bớt từ bộ đệm tích lũy trước đó, trong khi hệ số an toàn vốn (CAR) giảm nhẹ do BIDV gia tăng cho vay các doanh nghiệp sản xuất – nhóm có hệ số rủi ro cao.

Ông Nguyễn Minh Đức đánh giá chất lượng tài sản đang kém hơn kỳ vọng, buộc ngân hàng phải tăng trích lập trong các quý tiếp theo. Trong bối cảnh lợi suất đang suy giảm, nếu nợ xấu thực tế phát sinh tăng mạnh, áp lực lên lợi nhuận của BIDV sẽ rất lớn. Dù vậy, ông Đức cho rằng mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025 là 15% là khả thi, với mảng bán lẻ và DNNVV dự kiến đóng góp khoảng 16%. Nếu quản lý rủi ro tốt, cho vay DNNVV có thể mang lại biên lợi nhuận cao hơn so với nhóm doanh nghiệp lớn nhờ cơ chế định giá linh hoạt hơn.

Dù BIDV vẫn đáp ứng các chỉ số thanh khoản, việc hoạt động sát giới hạn quy định khiến các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế theo dõi sát sao hơn. Trong giai đoạn 2023–2024, hệ số CAR của ngân hàng đã suy giảm do tài sản rủi ro tăng nhanh hơn vốn cấp I, trong khi lợi nhuận giữ lại bị thu hẹp do biên lợi nhuận co lại.

Để cải thiện cấu trúc vốn, BIDV lên kế hoạch phát hành riêng lẻ ít nhất 10.000 tỷ đồng và tiếp tục bán thêm trái phiếu cấp II. Theo bà Linh, nếu ngân hàng hoàn tất tăng vốn trước quý III, áp lực lên hệ số CAR sẽ giảm đáng kể, đồng thời giảm phụ thuộc vào nguồn vốn liên ngân hàng, tạo điều kiện cho NIM phục hồi.

Lợi nhuận trước thuế (LNTT) quý I/2025 đạt khoảng 6.000 tỷ đồng, đi ngang so với cùng kỳ nhưng giảm tới 20% so với quý IV/2024. Thu nhập lãi thuần giảm 10,8%, thu nhập từ hoạt động dịch vụ giảm mạnh 21,7%. Theo các dự báo mới cập nhật, LNTT cả năm 2025 của BIDV ước đạt 32.600 tỷ đồng, tăng nhẹ 3,9% so với năm 2024, nhưng vẫn thấp hơn 11% so với kế hoạch đề ra.

Nguồn dự phòng tích lũy từ những năm trước đang dần được sử dụng để bù đắp cho biên lợi nhuận giảm, nhưng khi bộ đệm này mỏng dần, áp lực trích lập trở lại sẽ tăng lên, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt nhiều bất ổn. Cùng lúc, chi phí hoạt động khó có khả năng cắt giảm mạnh do ngân hàng vẫn đang đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng số và chuyển đổi công nghệ.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu BID hiện giao dịch quanh mức 41.000–42.000 đồng/cổ phiếu, tương đương mức chiết khấu -1 độ lệch chuẩn so với trung bình 10 năm. Ông Khoa đánh giá đây là mặt bằng định giá phản ánh tương đối đầy đủ các rủi ro ngắn hạn. Với tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) ước đạt 18%, cổ phiếu BID vẫn hấp dẫn với nhà đầu tư dài hạn, đặc biệt so với lợi suất trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên, để dòng tiền quay trở lại rõ ràng hơn, nhà đầu tư cần kiên nhẫn chờ đến nửa sau năm 2025 – thời điểm mà lợi nhuận có thể cải thiện đáng kể nếu BIDV giải được các bài toán cốt lõi về vốn, thanh khoản và chất lượng tài sản.

Hiện tại, BIDV đang đứng trước giai đoạn chuyển tiếp quan trọng khi phải cân bằng giữa kỳ vọng thị trường và yêu cầu duy trì vai trò “đầu tàu” tín dụng trong nền kinh tế. Mảng bán lẻ và DNNVV có thể trở thành động lực tăng trưởng mới, nhưng chỉ khi ngân hàng xử lý hiệu quả các nút thắt về huy động, thanh khoản và nợ xấu. Trong 12 tháng tới, cổ phiếu BID mang nhiều yếu tố của một “câu chuyện giá trị” hơn là tăng trưởng, và mức định giá tương lai sẽ phụ thuộc lớn vào tốc độ cải thiện biên lợi nhuận cũng như tiến độ tăng vốn của ngân hàng này.